Od kineskih giganata do domaćih kompanija – najveće infrastrukturne projekte u Crnoj Gori posljednjih 20 godina realizovali su moćni međunarodni građevinski i inženjerski konzorcijumi, uz armiju domaćih podizvođača. Evo ko zaista gradi auto-puteve, kablove, elektrane i vjetroparkove koji mijenjaju lice države.

U posljednje dvije decenije Crna Gora je ušla u eru intenzivne izgradnje – od auto-puta i tunela, preko podmorskih kablova, do vjetroparkova i modernizacije termoelektrane. Iza tih poduhvata stoje veliki strani građevinski i inženjerski giganti, ali i domaće kompanije koje su postale nezamjenjivi partneri.

Autoput Bar–Boljare: Kineski izvođač uz podršku domaćih građevinara

Najveći projekat u istoriji Crne Gore – dionica Smokovac–Mateševo (41 km) – koštala je oko 809 miliona eura, a izvođač je bila kineska državna kompanija China Road and Bridge Corporation (CRBC). Više od polovine trase čine tuneli i mostovi, uključujući most Moračica, jedan od najviših u Evropi.

Glavni podizvođač bio je podgorički Bemax, koji je na ovom projektu zaradio oko 234 miliona eura. Učestvovali su i Cijevna komerc (36 miliona eura) i hrvatska Skladgradnja (42 miliona eura). Finansiranje je obezbijeđeno kineskim kreditom Exim banke (85%) i državnim sredstvima (15%).

U toku je tender za izbor glavnog izvođača za drugu dionicu, od Mateševa do Andrijevice, kojeg vodi Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD). Projekat će koštati oko 600 miliona eura a sufinansiraće ga Evropska unija (EU). ČITAJ VIŠE

Bulevar Jaz–Tivat: Kinezi vode glavnu riječ

Jedan od najznačajnijih lokalnih projekata koji je u toku je i rekonstrukcija magistrale Budva–Tivat, odnosno izgradnja bulevara Jaz–Tivat (dionica M‑2, ukupne dužine 16 km).

Glavni izvođač radova je kineski konzorcijum Shandong, dok je domaći Bemax angažovan kao podizvođač na dijelu trase duge 9,7 km.

Ugovorena vrijednost projekta iznosi skoro 54 miliona eura, ali su izvori iz građevinske industrije upozorili da bi ukupni trošak mogao premašiti ovu cifru za čak 25% zbog kašnjenja i dodatnih zahtjeva na terenu. Investicija je finansirana kreditom EBRD-a, uz podršku Uprave za saobraćaj i Regionalnog vodovoda.

Tunel Sozina: Slovenačko–crnogorska saradnja

Između 2002. i 2005. izgrađen je tunel Sozina (4,2 km), vrijedan oko 70 miliona eura. Sjevernu stranu probijala je slovenačka Slovenija Ceste, a južnu tim Rudnika boksita Nikšić. Tunel je skratio put od Podgorice do primorja za preko pola sata i postao simbol ranih infrastrukturnih investicija nakon 2000. godine.

Podmorski kabl do Italije: italijanska Terna i CGES

Jedan od najskupljih elektroenergetskih projekata u regionu – podmorski kabl dužine 423 km, vrijedan oko milijardu eura, povezao je Crnu Goru sa Italijom 2019. godine. Realizovala ga je italijanska Terna, uz partnerstvo crnogorskog CGES-a. Time je Crna Gora postala energetsko čvorište Balkana.

Vjetropark Krnovo: Francusko-austrijski pioniri obnovljivih izvora

Prvi crnogorski vjetropark, Krnovo (72 MW), pušten je u rad 2017. godine. Razvile su ga Akuo Energy (Francuska) i Ivicom (Austrija) kroz zajedničko preduzeće Krnovo Green Energy. Vrijednost projekta je oko 120 miliona eura, a finansirali su ga EBRD, njemačka KfW i francuski Proparco.

Akuo Energy je godinu dana kasnije prodao akcije Krnova kompaniji Masdar.

Vjetropark Možura: Kinesko-malteški poduhvat

Vjetropark Možura (46 MW) kod Ulcinja otvoren je 2019. godine. Investitori su malteška državna Enemalta i kineska Shanghai Electric Power. Projekat je izazvao međunarodni interes, ali i političke kontroverze na Malti.

Uprkos tome, Možura proizvodi preko 100 GWh električne energije godišnje.

Rekonstrukcija TE Pljevlja: Kineski DEC i domaći Bemax

Ekološka rekonstrukcija Termoelektrane Pljevlja (vrijedna oko 54 miliona eura) povjerena je kineskoj Dongfang Electric Corporation (DEC), uz domaće partnere Bemax, BB Solar i Permonte. Radovi uključuju modernizaciju sistema za odsumporavanje i smanjenje emisija CO₂.

Šarolika ekipa

Lista izvođača i investitora u ključne infrastrukturne projekte Crne Gore proteže se od Kine i Italije, preko Francuske, Austrije i Malte, do domaćih građevinskih stubova, prije svega Bemaxa.

Strane firme donose kapital i tehnologiju, dok domaći podizvođači obavljaju ključne terenske radove i stvaraju lokalnu vrijednost.

Ekonomski stručnjaci ističu da je ova kombinacija – globalnog znanja i domaće operativne snage – od 2000. godine oblikovala Crnu Goru i stavila je na mapu velikih infrastrukturnih investicija.