Državne energetske kompanije Elektroprivreda (EPCG), Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS) i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) investirale su prošle godine u proizvodne kapacitete, distributivnu i prenosnu mrežu 105,3 miliona eura, pokazuje Izvještaj o stanju energetskog sektora Crne Gore za 2024.godinu Reagulatome egencije za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti (REGAGEN) koji je dostavljen Skupštini Crne Gore.

EPCG je investirala 52,9 miliona, što je za deset miliona više nego u 2023.godini.CEDIS je u mrežu uložio 27,3 miliona, tri miliona više nego godinu ranije, a CGES 25,1 milion, što je za 14 miliona više nego u 2023.

Investicione planove CEDIS-а i CGES-a u njihove elektroenergetske mreže odobrava Regulatoma agencija i za njih im odobrave prihode iz stavki na računima za električnu energiju potrošača u Crnoj Gori. Obje kompanije su u prošloj godini realizovale planove u značajno nižem procentu od onog koji im je odobren, zbog čega Regulatoma agencija nakon isteka regulatomog perioda odlučuje o mogućnosti prenošenja tih investicija u naredni period kao i o uticaju tih pomjeranja na buduće cijene za potrošače.

CGES REALIZOVAO 450 DST0 PLANA

CGES je prema odobrenim planovima za 2024. godinu u prenosnu energetsku mrežu trebao uložiti 10,6 miliona eura,ali su investicije realizovane u iznosu od 4,75 miliona eura, odnosno urađeno je 45 odsto plana. Kompanija je u prošloj godini realizovala investicije od 20,4 miliona eura, koje su se nalazile u planovima iz ranijih godina.

Glavni razlozi zbog kojih je realizacija investicija u 2024. godini niža od plana tiču se nedostatka prostorno-planskih dokumenata, tenderskih postupaka koji su iziskivali više vremena od planiranog (priprema tenderske dokumentacije, izbor izvođača radova, potreba za izmjenama planova javnih nabavki zbog rasta cijena materijala i radova na tržištu),rješavanja imovinsko-pravnih pitanja, problema sa otkupom zemljišta i infrastrukture i sprovođen jem tendera, navedeno je u Izvještaju Regulatorne agencije.

Pojedinačno najveće investicije CGES-a bile su u trafostanicu Lastva 8,8 miliona, 5,5 miliona u trafostanicu Luštica i 3,8 miliona u izgradnju dalekovoda Čevo Pljevlja.

Razvoj energetske infrastrukture, kao i regionalno i prekogranično povezivanje energetskih sistema, prepoznati su kao ključni faktori za jačanje sigurnosti snabdijevanja energijom, ali i za formiranje konkurentnih cijena koje će plaćati krajnji korisnici -domaćinstva i privreda. S obzirom na to da su elektroenergetski sistemi zemalja međusobno povezani interkonekci jama, dešavan ja u jednoj zemlji direktno utiču na stabilnost sistema u susjed nim državama. U slučaju poremećaja u jednom sistemu, može doći do promjena osnovnih parametara i u povezanim mrežama, naveli su iz Regulatome agencije.

SPOR KOD ĐURĐEVIĆA TARE, MEĐUNARODNI PROBLEM

Zbog toga su zabrinuti što u Crnoj Gori kasni izgradnja međunarodnih dalekovoda Lasta (Grbalj) Pljevlja i Pljevlja 2 Bajina Bašta.

“Dalekovod 400 kV Lastva Čevo Pljevlja 2 prolazi kroz osam opština i dva nacionalna parka, povezujući primorje sa sjeverom Crne Gore. Glavni uzrok kašnjenja u izgradnji dionice između Čeva i Pljevalja su neriješeni imovinsko-pravni odnosi na lokaciji Đurdevića Tara. Istovremeno, izostanak planske dokumentacije za trasu dalekovoda 400 kV “Pljevlja 2 Bajina Bašta” sprečava nastavak realizacije projekta. Rješavanje ovih pitanja od ključnog je značaja za punu valorizaciju podmorske interkonekcije između Crne Gore i Italije. Puštanje u rad prve žile podmorskog kabla kapaciteta 600 MW između Italije i Crne Gore, kojim su povezani prenosni sistemi ove dvije zemlje, označilo je završetak najzna- čajnije investicije u prenosnu infrastrukturu Crne Gore i uspostavljanje energetskog mosta između Evropske unije i Zapadnog Balkana .Time je Crna Gora postala energetsko čvorište u ovom dijelu regiona. Ova interkonekcija ima strateški značaj za sigurnost elektroenergetskih sistema i povezivanje veleprodajnih tržišta električne energije između Italije i Crne Gore, naveli su iz Regulatorne agencije.

CGES i država Crna Gora su od tranzita struje preko njene teritorije (alokacije prekograničnih kapaciteta) prošle godine imali prihod od 42 miliona eura, a u 2023. godini od 55,8 miliona eura. Zbog toga ukazuju da je važno što prije završiti dalekovod Lastva Pljevlja Bajina Bašta, jer jeon preduslov da se postavi drugi podmorski kabl za Italiju, što će povećati CGES-u prihode od alokacije (tranzita).

Višak prihoda koji CGES ostvari od prekogranične alokacije koristi se za smanjenje stavke na računu za domaće potrošače.