U proteklih nekoliko godina domaćinstva u Evropskoj uniji prošla su kroz ozbiljnu krizu troškova života, izazvanu ruskom invazijom na Ukrajinu i poremećajima na strani ponude nakon pandemije.

Mnogi su bili primorani da ograniče potrošnju, što se nastavlja i danas, uprkos tome što je inflacija u eurozoni sada gotovo na nivou cilja koji je postavila Evropska centralna banka.

Jedan od korisnih načina poređenja primanja domaćinstava, koji uzima u obzir razlike u veličini i strukturi, jeste medijalni ekvivalentni neto raspoloživi dohodak – prihod po osobi prilagođen za veličinu domaćinstva, nakon oporezivanja i socijalnih doprinosa.

Najniži ekvivalentni neto dohodak u EU prošle godine imala je Bugarska – 7.811 eura, dok je najviši zabilježen u Luksemburgu, čak 50.799 eura.

Ako se posmatraju i kandidati za članstvo u EU, kao i zemlje u evropskom prostoru slobodne trgovine, najniži dohodak ima Albanija – 3.075 eura, dok su na vrhu uz Luksemburg još Švajcarska i Norveška.

Prosjek EU-a iznosi 21.582 eura.

Iza Luksemburga slijede Danska, Austrija, Irska, Nizozemska i Belgija – zemlje čiji se ekvivalentni dohodak kreće između 30 i 35 hiljada eura.
Iznad prosjeka EU-a su još Finska, Njemačka, Švedska i Francuska.

Osim Bugarske, ispod deset hiljada eura nalaze se još Rumunija i Mađarska.

U Hrvatskoj je ekvivalentni neto dohodak po stanovniku 12.344 eura, a u Sloveniji 19.620 eura, što je nešto ispod Italije (20.605 eura) i nešto iznad Španije (19.307 eura).

Jasno je vidljiv veliki jaz između članica EU-a na sjeveru i zapadu Evrope i onih na jugu i istoku – razlika između Bugarske i Luksemburga prelazi 40 hiljada eura.

„Razina prosječnog bogatstva odražava dugoročne strukturalne faktore, kao što su istorijski tok rasta, stepen industrijalizacije i razvoj socijalne države“, rekao je za Euronews Stefano Filauro sa Univerziteta Sapienza u Rimu.

Ekonomistkinja Međunarodne organizacije rada (ILO) Đulija De Lacijari dodaje da jaz uglavnom proizilazi iz razlika u produktivnosti i industrijskoj strukturi:
„Veća produktivnost omogućava državama da podrže veće plate.“

Dohodak se može posmatrati i kroz standard kupovne moći (PPS), koji pokazuje šta zaista može da se kupi za određenu vrijednost novca u svakoj državi. Razlike se tada smanjuju, ali ostaju značajne.

Prosjek EU-a iznosi 21.245 PPS, pri čemu se vrijednosti kreću od 11.199 u Mađarskoj do 37.781 u Luksemburgu.

Zemlje poput Poljske, Rumunije i Bugarske postižu bolji rang kada se koristi PPS, nego kada se dohodak izražava u eurima. Bugarska i Rumunija tako preskaču Slovačku i Grčku.

Među najvećim ekonomijama EU-a Njemačka i Francuska ostaju iznad prosjeka, dok su Italija i Španija blago ispod.

Za Hrvatsku je vrijednost u PPS-u 16.277, što joj omogućava da preskoči Portugal i Latviju, iako u nominalnim eurima za njima zaostaje. S druge strane, Poljska u PPS-u prestiže Hrvatsku, iako je u eurima ispod nje.

Slovenija sa 21.572 PPS prelazi prosjek EU-a.