Dok se očekuje da za nekoliko dana budu otvorene finansijske ponude za nastavak gradnje dionice auto-puta od Mateševa do Andijevice, do početka ove godine je trošak prve dionice autoputa Smokovac Mateševo iznosio preko milijardu i 280,6 miliona eura, kazali su iz Akcije za socijalnu pravdu.

Ta cijena, kako su naveli, uključuje sve građevinske radove, četiri vrste nadzora, trošak eksproprijacije i kredita,kamate, obradu i naknadu za nepovučena sredstva, kao i fiskalna oslobođenja, koja su se odnosila na oslobođeni PDV, carine, poreze i doprinose na zarade stranaca i povraćaj dijela akciza na gorivo.

„Trošak glavnih i naknadnih građevinskih radova je iznosio 881,5 miliona, ali nije poznato da li je zatvoreno pitanje garantnog depozita, koji je prije dvije godine bio preko 21 miliona. Garantni depozit pripada izvođaču radova, a to je kineska China Road and Bridge Corporation (CRBC)“, navodi se u saopštenju.

U naknadne radove su računati izdaci za napajanje strujom glavnog gradilišta, izgradnja petlje Smokovac, vodosnabdijevanje i kablovska kanalizacija, kao i trošak za izgradnju sistema snabdijevanja strujom dionice autoputa i rekonstrukcija prilazne saobraćajnice ka Kolašinu.

„Ugovor sa CRBC zaključen je 2014. godine za cijenu od 809 miliona eura i radove je trebalo završiti za četiri godine. Ta cijena je kasnije korigovana na 801 miliona eura, a završetak posla je kasnio više od tri godine i dionica je svečano puštena u rad jula 2022. godine“, podsjećaju iz ASP.

Četiri vrste nadzora koštale su preko 30 miliona eura, a to su međunarodni francusko italijanski konzorcijum Ingerop Geodata, dvije državne ekspertske komisije, posebna jedinica za autoput pri državnoj kompaniji „Monteput“, kao i posebna implementaciona jedinica formirana pri Ministarstvu saobraćaja. Nadzori su se praktično preklapali i nepotrebno preplaćivali.

„Za ekspropijaciju za prvu dionicu izdvojeno je oko 22 miliona eura (inače se državni račun za eksproprijaciju za sve projekte u zemlji već deceniju i po nalazi u Prvoj banci i stanje na tom računu je u aprilu ove godine bilo preko 44 miliona eura).Do početka ove godine su izdaci za kamate, obradu kredita i naknadu za nepovučena sredstva iznosili preko 80 miliona eura“, navode iz Akcije.

Ugovor o kreditu je 2014. godine zaključen sa kineskom državom EXIM bankom u iznosu od 944 miliona američkih dolara. Kredit je, zbog valutnog rizika u odnosu američki dolar i euro, dva puta hedžovan.

„Fiskalna oslobođenja iznosila su najmanje 266 miliona eura, a primijenjena su na osnovu lex specialis Zakona o autoputu Bar Boljare, kojim su oslobođeni od plaćanja PDV-a proizvodi i usluge u vezi sa izgradnjom autoputa, porezi i doprinosi na zarade stranaca angažovanih na izgradnji dionice, zatim carine na robu, opremu i postrojenja“, kažu iz ASP-a. .

U odnosu na ukupnu sumu fiskalnih oslobođenja preko 36 miliona su oslobođenja na zarade stranaca, koji su radili na projektu pve dionice. U isto vrijeme, kineska podružnica CRBC u Crnoj Gori je za period 2015-2022 godina prikazala trošak zarada od 386,9 miliona eura. Tokom 2018. godine, kada je zabilježen najveći intenzitet izvođenja radova, prosječna zarada kod CRBC je bila 5,5 hiljada (u zemlji je tada prosječna zarada iznosila 770 eura), a te godine su zabilježene mjesečne zarade top menadžera u iznosu i do 45 hiljada eura za menadžera, podsjećaju iz ASP-a.

„Zakonom o autoputu predviđena su i oslobođenja od plaćanja koncesione naknade za tehničko građevinski kamen uzet sa lokacija izvođenja radova i ugrađen u dionicu. Ovaj iznos oslobođenja nije poznat i nikada zvanično nije saopšteno koliko je kubika ovog kamena ugrađeno u dionicu. Nakon prvih godina saobraćanja prve dionice Smokovac Mateševo, prihod od naplate putarine od te dionice biće vjerovatno dovoljan državnom „Monteputu“ samo da pokriva rashode za njeno redovno održavanje“, zaključuju iz te NVO.