Foto: PV Informer-

Pljevlja su i ove zime u vrhu po zagađenju vazduha, potvrđuju podaci Agencije za zaštitu životne sredine, dok se istovremeno stanovnici Skerlićeve ulice suočavaju sa radom gradske kotlarnice, iako je njeno funkcionisanje zabranjeno rješenjima nadležnih organa. Zvanična mjerenja pokazuju višestruka prekoračenja štetnih materija u vazduhu, dok građani upozoravaju da se institucionalne odluke na terenu ne sprovode.

Poruka Agencije je jasna – za Pljevlja je u okviru paketa mjera neophodno da se završi toplifikacija i ekološka rekonstrukcija Termoelektrane, ali uz jasnu ogradu da se time ne rješava sve ukoliko paralelno ostanu individualna ložišta u kojima se kao energent koristi ugalj.

U blizini kotlarnice (FOTO: Privatna arhiva)

Blokada kotlarnice

Pljevlja su i dalje u centru pažnje zbog brojnih ekoloških problema, među kojima se ističe rad Termoelektrane Pljevlja, koja je nakon ekološke rekonstrukcije puštena u rad, ali ne i njena postrojenja za desumporizaciju i denitrifikaciju.

U takvim uslovima, dodatnu zabrinutost izaziva rad kotlarnice u Skerlićevoj ulici. Kotlarnici je bio zabranjen rad. Ipak, počela je da radi, zbog čega su stanari podnijeli krivičnu prijavu protiv direktora preduzeća Grijanje Vlada Tošića i zatražili obustavu rada.

Svuda čađ i garež u blizini kotlarnice (FOTO: Privatna arhiva)

Stanari su blokirali prilaz za dopremu uglja namijenjenog za loženje, a krivičnu prijavu su podnijeli Vrhovnom državnom tužilaštvu u Podgorici. O cijelom slučaju pisali su i Delegaciji Evropske unije u Crnoj Gori, kojoj su proslijedili svu dokumentaciju, prijave, rješenja, odluke i rezultate mjerenja.

Oni su Pobjedi kazali da preduzeće Grijanje duguje skoro pola miliona eura, te da nije sprovelo nikakve mjere u cilju smanjenja koncentracije zagađujućih materija. Naglasili su da Grijanje ne posjeduje dozvolu o dozvoljenim emisijama koju izdaje Agencija za zaštitu životne sredine, zbog čega je njihov rad protivzakonit.

Sa mjesta blokade (FOTO: Privatna arhiva)–

Preduzeću Grijanje je odlukom ekološkog inspektora odbijen zahtjev za produženje rješenja Ekološke inspekcije kojim je zabranjen rad toplane. Preduzeću Grijanje d.o.o. je drugostepeni organ, odnosno Ministarstvo ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera, 28. 10. 2024. odbilo žalbu na rješenje ekološkog inspektora. Sva pomenuta rješenja i odluke su i dalje na snazi. Preduzeće Grijanje d.o.o. ne posjeduje dozvolu za „probni rad“ jer ista nije u posjedu nadležnog Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera – kazao je Pobjedi predstavnik stanara Rade Potpara.

Potpara je naveo da je preduzeće Grijanje 2023. godine izvršilo zamjenu multiciklon filtera novim multiciklon filterima, iako je Mašinski fakultet u Podgorici još 2015. godine u izvještaju o stanju životne sredine naveo da su isti nefunkcionalni i neadekvatni za postrojenje ovog tipa i toplotne snage šest megavata, locirano u centru naseljenog mjesta koje kao energent koristi niskokalorični lignit.

– Ja sam im automobilom blokirao dopremu uglja nakon što im je Ekološka inspekcija zabranila rad – naveo je on.

Ističe i da Grijanje ucjenjuje korisnike koji žele da se isključe sa sistema daljinskog grijanja.

Oni koji ne žele njihovu uslugu moraju pokretati sudske postupke, angažovati advokata i čekati presudu da bi mogli da prestanu da plaćaju daljinsko grijanje – kazao je Potpara.

Iz Agencije za zaštitu životne sredine podsjećaju da Termoelektrana Pljevlja mora funkcionisati u skladu sa propisima, odnosno dozvolama koje izdaju nadležne institucije. Prema informacijama kojima Agencija raspolaže, još nijesu u funkciji sistemi za desumporizaciju i denitrifikaciju.

TE Pljevlja ima mogućnost da „mjeri“ materije koje ispušta.

– Integrisana dozvola predviđa CEMS (kontinuirani sistem monitoringa emisija) – automatsko mjerenje (AMS) i sistem za prikupljanje i obradu podataka (DAHS), uz obaveze monitoringa i izvještavanja po planu. Takođe, u skladu sa propisanom dinamikom, akreditovana laboratorija CETI vrši kontrolna mjerenja emisija na dimnjaku TE Pljevlja – istakli su iz Agencije.

Foto: PV Informer-

Zimska idila u Pljevljima

Podaci Agencije za zaštitu životne sredine o vrijednostima nedozvoljenih materija u vazduhu ovih dana pokazuju tipičan „zimski obrazac“ – dominantno zagađenje suspendovanim česticama PM10 i PM2.5, kao i epizode povećanih vrijednosti sumpor-dioksida u Pljevljima.

Epizoda sumpor-dioksidnog zagađenja u Pljevljima 13-14. decembra bila je ozbiljna i višestruko iznad zakonskih granica. Ovakvo stanje predstavlja zdravstveni rizik i koristi se kao podsjetnik na potrebu hitnih mjera smanjenja emisija i unapređenja kvaliteta zraka, naročito zimi kada se atmosferske prilike pogoršavaju – kazali su Pobjedi iz Agencije za zaštitu životne sredine.

Iz Agencije ističu da najveći uticaj na kvalitet vazduha u dužem trajanju imaju PM10 i PM2.5, a da se u Pljevljima dodatno bilježe i epizode sa visokim koncentracijama sumpor-dioksida SO₂.

Pobjedi su kazali da se od početka sezone grijanja, odnosno kraja oktobra, pa do kraja aprila u sjevernoj zoni bilježi lošiji kvalitet vazduha.

– Zimi su najčešći večernji/noćni pikovi (grijanje + temperaturna inverzija + mirno vrijeme), a tokom dana se često vidi pad zbog boljeg miješanja prizemnog sloja vazduha. Ovo se odnosi samo na situacije kada su prisutne meteorološke prilike tzv. mirnog vremena, bez vjetra i padavina, što je dosta česta pojava, posebno u kotlinama u kojima je smještena većina gradova u centralnoj i sjevernoj zoni kvaliteta vazduha – pojasnili su iz Agencije.

Opšta slika

Na pitanje da li su i dalje Podgorica, Pljevlja i Bijelo Polje gradovi u kojima se mjeri najveća koncentracija PM čestica, iz Agencije je odgovoreno potvrdno, uz napomenu da je najveća koncentracija zabilježena tokom sezone grijanja.

– Ovo ne znači da je samo u tim gradovima vazduh zagađen, već da izmjerene koncentracije oslikavaju situaciju u ostalim gradovima u kojima ne vršimo mjerenje, a pripadaju istoj zoni kvaliteta vazduha, što znači da je objektivno da koncentracije koje se mjere u Bijelom Polju oslikavaju sliku kvaliteta vazduha u Beranama, Plavu ili drugim gradovima koji pripadaju sjevernoj zoni kvaliteta vazduha – pojasnili su iz Agencije.

Prema njihovim izvještajima, tokom novembra, što je posljednji izvještaj sa validiranim podacima, u sjevernoj zoni zabilježena su prekoračenja granične vrijednosti srednje dnevne koncentracije PM10. U Pljevljima osam dana, a u Bijelom Polju 13 dana. U centralnoj zoni prekoračena je granična vrijednost srednje dnevne koncentracije PM10 u Nikšiću tokom dva dana.

Na pitanje zbog čega je situacija sa PM česticama bolja tokom dana, iz Agencije pojašnjavaju da koncentracija zagađujućih materija u vazduhu zavisi od meteoroloških faktora. Navode da se u uslovima stabilne atmosfere najveće koncentracije bilježe u ranim noćnim časovima, ali da je riječ o promjenljivoj kategoriji bez strogih pravila.

Na pitanje da li imaju podatke o udjelu Termoelektrane Pljevlja u ukupnom zagađenju, u odnosu na individualna i ostala grijanja, iz Agencije su kazali da ne raspolažu podacima na nivou opština.

Kako su pojasnili, inventar zagađujućih materija urađen 2025. godine, koji sadrži podatke za period od 1990. do 2023, baziran je na potrošnji energenata na nivou Crne Gore.

– Samim tim ne postoji podatak o procentualnim učešćima izvora zagađenja za bilo koju opštinu kojim mi raspolažemo. Može se reći da na nivou Crne Gore individualna ložišta za grijanje imaju važan uticaj na kvalitet vazduha, a za neke polutante poput PM čestica – ključni – istakli su iz Agencije.

Na pitanje koje je rješenje problema, iz Agencije odgovaraju:

– Ako problem sagledamo realno, zimi PM dolazi dominantno iz grijanja domaćinstava, pa je „glavno rješenje“ upravo tu: masovni prelazak sa uglja i drveta, posebno vlažnog, na čistije sisteme, uz energetsku efikasnost objekata.