Za nepune tri godine, samo u dijelu zarada poslanika i poslanica, kao i troškova njihovih putovanja i dnevnica, građane i građanke je 27. saziv Skupštine Crne Gore koštao preko pet miliona eura. To je u značajnoj nesrazmjeri u poređenju sa njihovim angažmanom tokom plenarnih sjednica. Neki od poslanika i poslanica se nisi ni pojavljivali u Skupštini, većina nije ni govorila, a mnogi su više vremena proveli na putovanjima, nego u skupštinskoj sali, pokazao je presjek aktivnosti i primanja poslanika i poslanica 27. saziva Skupštine Crne Gore predstavljen u publikaciji „Dobro plaćene uloge statista na parlamentarnoj pozornici“ koju je objavio Centar za građansko obrazovanje (CGO).

CGO je, u prethodnom periodu, pratio rad poslanika/ca 27. saziva Skupštine Crne Gore kroz njihov aktivizam u plenumu uz poređenje sa zaradama, a periodično i upoznavao javnost o tome kroz liste najaktivnijih i najneaktivnijih. Publikacija daje presjek od 23. septembra 2020. do 1. juna 2023. godine, odnosno od početka rada 27. saziva do sedmice uoči parlamentarnih izbora, a pored aktivnosti i zarada poslanika/ca, donosi i podatke o službenim putovanjima i pratećim naknadama, kao i o troškovima predsjednice Skupštine, koji su bili posebno i neobično uvećani nakon raspuštanja Skupštine.

27. saziv je funkcionisao turbulentno, često i u polupraznoj skupštinskoj sali, zbog bojkota određenih političkih struktura, a obilježen je i smjenom predsjednika Skupštine, kao i izglasavanjem nepovjerenja 42. i 43. Vladi Crne Gore. Istovremeno, mnogo važnih zakonskih tekstova nije bilo u fokusu poslanika/ca, a važna pitanja su se otvarala na selektivan i populistički način, bez istinske posvećenosti javnom interesu.

Najbolje plaćen poslanik, po presjeku majskih zarada, bio je Branko Radulović (PzP/DF) sa 2555.52 EUR, a slijedi Danijela Đurović (SNP), tadašnja predsjednica Skupštine, sa 2549.16 EUR. Takođe, među poslanicima/ama čije su majske zarade bile preko 2000 EUR bili su Branka Bošnjak (PzP/DF), Boris Bogdanović (Demokrate), Ivan Brajović (SD), Predrag Bulatović (DF), Branko Čavor (DPS), Dejan Đurović (DF), Dragan Ivanović (SNP), Božena Jelušić (URA), Miloš Konatar (URA), Dragan Krapović (Demokrate), Simonida Kordić (DF), Jovanka Laličić (DPS), Miodrag Lekić (Demokrate/DEMOS), Duško Marković (DPS), Genci Nimanbegu (FORCA), Melvudin Nuhodžić (DPS), Slaven Radunović (DF), Kenana Strujić Harbić (BS), Tamara Vujović (Demokrate) i Danijel Živković (DPS).  Na drugoj strani, najniža majska poslanička plata iznosila je 1586.98 EUR, a primio je Bogdan Božović (SNP). Prosječna poslanička neto zarada iznosila je oko 1880 EUR, a izračunata je na bazi primanja punih neto iznosa, odnosno ne uključujući poslanike koji ostvaruju pravo na razliku zarade. Poslanici/e koji su imali čitav mandat, od 23. septembra 2020. do 1. juna 2023. godine, prosječno su zaradili nešto više od 60.000 EUR u neto iznosu.

Generalno uzevši, aktivnosti poslanika/ca u skupštinskom plenumu nisu bile u proporciji sa zaradama. Najočigledniji primjeri su neki od poslanika DPS-a, koju su za nepune tri godine u plenumu govorili svega po par minuta (Mevludin Nuhodžić i Branimir Gvozdenović), ili nisu uopšte govorili, već su ciljano dolazili samo na određena glasanja (Duško Marković).

Ukupno gledajući, od početka 27. saziva, odnosno od 23. septembra 2020. do 30. maja 2023. godine, najaktivniji u plenumu bio je Momo Koprivica (Demokrate), a slijede Branko Radulović (PzP/DF), Boris Mugoša (SD), Miloš Konatar (URA) i Slaven Radunović (DF/NSD), Marko Milačić (Prava Crna Gora), Danijel Živković (DPS), Branka Bošnjak (PzP/DF), Andrija Popović (LP) i Damir Šehović (SD). Ukupno se u plenumu govorilo nešto manje od 400 sati, od čega je ovih 10 najaktivnijih poslanika/ca govorilo skoro 40% tog vremena, odnosno 147 sati.

Najmanji nivo aktivnosti u plenumu bilježi se kod poslanika/ca DPS-a, počev od Mevludina Nuhodžića i Branimira Gvozdenovića, zatim Nele Savković Vukčević, Miloša Nikolića, Abaza Dizdarevića, Branka Čavora do Dragice Sekulić. Slijede, poslanici Vladan Raičević (PzP/DF), Dragan Vukić (SNP) i Maja Vukićević (DF/ DNP). Takođe, nije zabilježeno da je poslanik Duško Marković (DPS) ijednom uzeo riječ u planumu tokom skoro tri godine poslaničkog mandata.

Posao je poslanike/ce Skupštine Crne Gore vodio širom svijeta –  od regiona, preko država članica EU, nordijskih zemalja, do Rusije, Ukrajine, Kirgistana, Uzbekistana, Maroka, Ujedinjenih Arapskih Emirata, Kolumbije, SAD, itd. Za nepune tri godine obišli su ukupno 61 grad u 44 države, uzimajući učešće na različitim konferencijama, sjednicama, forumima, samitima i posmatračkim misijama. Službena putovanja nisu stala ni nakon ukaza predsjednika države o raspuštanju Skupštine, a u tome je posebno prednjačila predsjednica Skupštine, Danijela Đurović. Po dostupnim podacima, službena putovanja poslanika/ca su građane i građanke koštala 330.530,64 EUR , a što uključuje avionske karte, smještaj, troškove prevoza, osiguranja i ostale troškove, tamo gdje to nije bilo pokriveno od strane organizatora, kao i dnevnice. Ovo ne uključuje troškove korišćenja Vladinog aviona.

Među poslanicima/ama na čija službena putovanja je utrošeno najviše sredstava prednjači Predrag Sekulić (DPS), koji je u 27. sazivu bio i član više odbora i komisija. Sekulić je tokom 27. saziva Skupštine, za 32 mjeseca prihodovao 71,819.37 EUR na ime neto zarada, a ako se na to dodaju troškovi službenih putovanja dolazi se do preko 100.000 EUR. Za isti taj period, u skupštinskom plenumu je govorio 3 sata i 55 minuta. Slijedi poslanik Vladan Raičević (PzP/DF), koji je državu ukupno koštao preko 80.000 EUR, a što uključuje  zarade, dnevnice i troškove putovanja, dok je u istom periodu zabilježeno da je u Skupštini govorio svega  55 minuta.

Među onima koji su dosta putovali, najaktivniji u plenumu bio je poslanik Slaven Radunović (DF/NSD) sa preko 11 sati aktivnog angažmana u plenumu, a sa isplaćenim zaradama i dnevnicima u iznosu od 72,262.04EUR.  Česti putnici bili su i Maja Vukićević i Maksim Vučinić iz Demokratskog fronta (DNP i Radnička partija), predsjednica Skupštine Danijela Đurović iz SNP-a, Ivan Brajović iz SD-a, zatim Danilo Šaranović i Dragan Krapović izDemokratske Crne Gore, kao i Andrija Nikolić iz DPS-a. Jedan broj poslanika odrekao se dnevnica za službena putovanja, poput Borisa Bogdanovića i Alekse Bečić iz kluba Demokrata, koji su se odrekli dnevnica za Baku, Brisel, Vašington, Istanbul, Antaliju, Skoplje i Ljubljanu.

Izvor svih podataka objavljenih iz publikacije je Skupština Crne Gore, pri čemu su neki javno dostupni na sajtu Skupštine, ali većinski dio tim CGO-a je prikupio putem zahtjeva o slobodnom pristupu informacijama. Stoga je i preporuka da se, u cilju povećanja transparentnosti i odgovornosti, obim javno dostupnih informacija na sajtu Skupštine širi, kao i da se informacije o zaradama, putovanjima, naknadama i aktivnostima poslanika i poslanica objavljuju na mjesečnom nivou, uz prateće kvartalne i godišnje presjeke, a kako bi građani i građanke imali jasnu sliku ko ih, koliko i na koji način predstavlja.

Publikacija „Dobro plaćene uloge statista na parlamentarnoj pozornici“, izrađena je uz podršku Core grant regionalnog projekta SMART Balkan – Civilno društvo za povezan Zapadni Balkan, koji sprovodi Centar za promociju civilnog društva (CPCD), Centar za istraživanja i javne politike (CRPM) i Institut za demokratiju i medijaciju (IDM) a finansijski podržava Ministarstvo vanjskih poslova Kraljevine Norveške.  

Sadržaj publikacije je isključiva odgovornost Centra za građansko obrazovanje (CGO) i ne odražava nužno stavove CPCD, CRPM, IDM i Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Norveške.

CENTAR ZA GRAĐANSKO OBRAZOVANJE