Crna Gora je i 2020. godine bila među državama članicama Savjeta Evrope sa najvećim brojem sudija na 100.000 stanovnika. Tada je, kako pokazuje izvještaj Komisije za efikasnost pravosuđa (CEPEJ) Savjeta Evrope koji je objavljen juče, bilo 49,8 sudija na 100.000 stanovnika.

Na taj način, naša država je zadržala poziciju u ovom rangiranju u odnosu na istraživanje iz 2020. godine, u kojem su obrađivani podaci iz 2018, kada ih je bilo 50.

Administratorka statistike u Komisiji za efikasnost pravosuđa Savjeta Evrope (CEPEJ) Lidija Naumovska je u oktobru 2020. godine za Pobjedu, pored ostalog, rekla da nije lako identifikovati razlog za to, ali je najvjerovatnije tako zato što je sudski sistem na takav način organizovan.

U izvještaju koji je objavljen danas, a obrađuje podatke iz 2020. godine, navedeno je da Monako ima 104,3 sudija na 100.00 stanovnika, Slovenija ih ima 41,5, Hrvatska bilježi  40,7 sudija na 100.000 stanovika, Srbija 38,1, Grčka ih je imala 36 na 100. stanovika 2020. godina, a Bugarska 31,6.

U izvještaju se navodi da države Istočne Evrope tradicionalno imaju visok broj pravosudnog kadra na 100.000 stanovnika.

Kadar

Standardizovani brojevi za ostale pravosudne pozicije, kako je istaknuto, takođe su veći od prosjeka u državama članicama Savjeta Evrope, odnosno Crna Gora je prije dvije godine imala 20,2 tužilaca na 100.000 stanovnika, 152,7 advokata, dok je nesudskog osoblja bilo 181,8 na 100.000 stanovnika, a netužilačkog 36,8.

Broj advokata na 100.000 stanovnika nastavio je da raste od 2018. do 2020. godine u državama članicama Savjeta Evrope, kao i u prethodnih pet ciklusa.

– Prosječno povećanje je oko pet odsto, što predstavlja snažan i stalni opšti trend. Između 2010. i 2020. godine zabilježen je prosječni porast od 31 odsto, sa značajnim padom samo u Albaniji, Malti, Ukrajini i Ujedinjenom Kraljevstvu – Engleskoj i Velsu. Cifre u Jermeniji, Azerbejdžanu i Finskoj porasle su za više od 100 odsto, dok je porast u Andori, Bosni i Hercegovini, Kipru, Gruziji, Litvaniji, Republici Moldaviji, Crnoj Gori i Turskoj takođe bio snažan – od 50 do 100 odsto – ustanovili su eksperti Savjeta Evrope.

Između 2018. i 2020. prosječan broj profesionalnih sudija po geografskoj lokaciji ostao je stabilan.

– Povećanje je primijećeno u 21 državi i entitetu. Najznačajniji porast je uočen u Hrvatskoj (42 odsto), Finskoj (36 odsto), Grčkoj (34 odsto), Crnoj Gori (56 odsto) i Turskoj (12 odsto), dok su ostali porasti uglavnom ispod 10 odsto. Nasuprot tome, najznačajniji pad je primijećen u Jermeniji (-69 odsto), Austriji (-33 odsto) i Poljskoj (-20 odsto) – precizirano je u dokumentu.

Budžet

U 2020. godini, kako je navedeno u dokumentu, Crna Gora je potrošila 39.695.301 euro na implementirani pravosudni sistem, što predstavlja 62,02 eura po glavi stanovnika i blizu je prosjeka Savjeta Evrope.

Ova cifra predstavlja i 0,80 odsto bruto društvenog proizvoda, što je više od prosjeka i najveći procenat BDP-a u grupi država sa BDP-om manjim od 10.000 eura po stanovniku.

– U 2020. godini 75,7 odsto potrošeno je na sve sudove, 23,9 odsto na tužilačke servise i 0,40 odsto za pravnu pomoć – precizirano je u dokumentu.

Sudski sporovi

Na nivou država članica Savjeta Evrope, broj pristiglih upravnih predmeta porastao je od 2010. do 2020. godine sa 0,26 na 0,31, ali je blago smanjen od 2018. do 2020. godine.

– Međutim, posmatrano po pojedinim zemljama, pad je prisutan u njih 25, a najznačajnije varijacije su uočene u Crnoj Gori (-40 odsto), Austriji (-36 odsto), i Azerbejdžanu i Maroku (-32 odsto).

Malta i Crna Gora su od 2010. do 2020. godine doživjele značajan porast broja neriješenih upravnih predmeta, za 155 odsto, odnosno 621 odsto. Od 2018. do 2020. obje države su prijavile primjetno poboljšanje.

– Ipak, broj neriješenih prvostepenih upravnih predmeta na Malti na 100 stanovnika nije zabrinjavajući jer je ispod trećine evropskog prosjeka. S druge strane, Crna Gora je prijavila najveći broj neriješenih predmeta u prvostepenim upravnim predmetima – navedeno je u dokumentu.

Upravni sud Crne Gore, kako je istaknuto, nije prijavio nijedan neriješeni upravni predmet stariji od dvije godine, a zbog dosljedne primjene planova za smanjenje zaostalih predmeta.

Najveći broj pristiglih građanskih i privrednih sporova na 100 stanovnika, sa više od tri primljenih predmeta, zabilježen je u Jermeniji, Belgiji, Islandu, Irskoj, Litvaniji, Crnoj Gori, Rumuniji, Srbiji i Izraelu.

U izvještaju se navodi i da su Kipar, Irska i Crna Gora primili između pet i 10 krivičnih predmeta na 100 stanovnika, dok je Srbija van granica sa skoro 26 primljenih krivičnih predmeta.

– U Irskoj i Crnoj Gori prijavljeni veliki broj krivičnih predmeta uzrokovan je prvenstveno prekršajnim predmetima, dok u Srbiji kategorija „ostalih krivičnih predmeta“ objašnjava povećanje – navedeno je, pored ostalog, u dokumentu.

Drugostepena instanca

Samo dvije države su, u kategoriji dolazećih drugostepenih predmeta, prijavile više od jednog predmeta na 100 stanovnika – Crna Gora (1,51) i Srbija (1,96 primljenih predmeta).

Vrijeme rješavanja drugostepenih predmeta mnogo je veće pred administrativnim sudovima.

– U Albaniji, koja je obezbijedila podatke prvi put, potrebno je 4.485 dana da se završi slučaj, slijedi Kipar sa 2.688 dana, odnosno povećanjem od 532 dana u odnosu na 2018. godinu. Nasuprot tome, vrijeme rješavanja drugostepenih predmeta od četiri dana prijavljen je u Mađarskoj, a 56 dana u Crnoj Gori – precizirano je u dokumentu.

Država sa značajnim učešćem neriješenih drugostepenih građanskih i privrednih predmeta starijih od dvije godine je Crna Gora, sa 32,5 odsto, koja je, kako je navedeno, prvi put u ovom ciklusu prijavila slučajeve starije od dvije godine.

Što se tiče neriješenih predmeta pred najvišom instancom koji su stariji od dvije godine, Azerbejdžan, Estonija i Republika Moldavija nisu prijavile nijedan slučaj u analiziranim kategorijama slučajeva.

– Nasuprot tome, udio građanskih i privrednih parničnih predmeta starijih od dvije godine iznosi 84,8 odsto u Crnoj Gori i 48,2 odsto u Hrvatskoj – precizirano je u izvještaju.

Žene u pravosuđu

U izvještaju se ističe da pažljiviji pogled otkriva da se fenomen staklenog plafona razlikuje po intenzitetu u državama članicama i entitetima.

Navodi se, pored ostalog, da su „žene čak značajno prezastupljene u Monaku među drugostepenim sudijama, u Crnoj Gori i Turskoj među sudijama najviše instance, a na Malti među predsjednicima sudova“.

– Samo Austrija, Bosna i Hercegovina, Danska, Njemačka, Crna Gora i Španija navode da imaju široku politiku u korist pariteta u regrutovanju i unapređenju sudija i tužilaca, kao i u imenovanju predsjednica sudova i šefica tužilaštava – navedeno je u izvještaju.

Obuka za predmete o nasilju i seksualnom zlostavljanju

Više od 70 odsto država i entiteta ima tužioce posebno obučene u oblastima nasilja u porodici i seksualnog nasilja.

– Albanija, Austrija, Bosna i Hercegovina, Danska, Irska, Letonija, Litvanija, Luksemburg, Monako, Crna Gora i Rumunija prednjače i pružaju inspirativne primjere – navedeno je u dokumentu.

U Letoniji, kako se dodaje, tužioci moraju da steknu posebna znanja iz oblasti zaštite prava djeteta, uključujući vrste zlostavljanja djece (seksualno, fizičko, emocionalno), njegove karakteristike, nasilje u porodici i kontakt sa maloljetnicima tokom krivičnog postupka.

Radno vrijeme

U dokumentu je navedeno da pod skraćenim radnim vremenom treba podrazumijevati manje radnih sati nego što je propisano za puno radno vrijeme sudija ili javnih tužilaca.

– U Andori, Mađarskoj, Crnoj Gori i Poljskoj samo sudije, a ne tužioci, mogu da rade skraćeno radno vrijeme, dok je na Islandu, Irskoj, Norveškoj, Slovačkoj Republici i Izraelu obrnuto – precizirali su iz Komisije Savjeta Evrope.