Plate u Crnoj Gori među najvišima su na Zapadnom Balkanu, ali i dalje znatno zaostaju za prosjekom Evropske unije, pokazuju najnoviji regionalni i evropski statistički podaci. Prema podacima Monstata, prosječna zarada u Crnoj Gori u oktobru iznosila je 1.016 eura, čime se zemlja pozicionira iznad većine susjeda u regionu, ali ostaje daleko ispod nivoa primanja u državama članicama EU, gdje prosječna mjesečna neto plata prelazi 3.000 eura.

Gdje smo u odnosu na države okruženja, ali i u odnosu na države Evropske unije?

Plate u okruženju su poprilično neujednačene, pokazuju zvanični podaci.

Kada je riječ o zemljama Zapadnog Balkana, Uprava za statistiku Crne Gore je objavila da je u toj državi u oktobru prosječna plata iznosila 1.016 eura.

U Srbiji je, prema posljednjim podacima Republičkog zavoda za statistiku, u septembru prosječna neto plata iznosila 930 eura.

Prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine, prosječna plata u oktobru je iznosila 820 eura.

U Sjevernoj Makedoniji je, prema podacima Državnog zavoda za statistiku, prosječna plata u septembru bila 725 eura.

U trećem kvartalu ove godine u Albaniji je, prema podacima Državnog instituta za statistiku, prosječna bruto plata bila 777 eura.

Prosječna plata u Albaniji izražena je u bruto iznosu, tako da je iznos neto plate manji.

Plate niže u istočnoj i jugoistočnoj Evropi

Prema podacima Eurostata, statističke kancelarije Evropske unije, prosječna godišnja neto plata za puno radno vrijeme zaposlenih u EU za 2024. godinu iznosi 39.808 eura, što je oko 3.000 eura mjesečno.

Među državama članicama kreće se od 15.400 eura u Bugarskoj do skoro 83.000 eura u Luksemburgu, što je čak 5,4 puta više.

Osim Luksemburga, prosječna plata viša od 50.000 eura bilježi se još u pet zemalja: Danskoj, Irskoj, Belgiji, Austriji i Njemačkoj.

U Danskoj je viša od 71.000 eura, u Irskoj 61.051 euro, Belgiji 59.632 eura, u Austriji 58.600 eura, a u Njemačkoj 53.791 euro.

Iznad prosjeka Evropske unije su i Finska, sa prosječnom platom od 49.428 eura, Švedska sa 46.525 eura i Francuska sa 43.790 eura.

Ispod prosjeka Evropske unije su Slovenija sa 35.133 eura, Španija sa 33.700 eura i Italija sa 33.523 eura.

Prosječna neto plata u Hrvatskoj je 23.446 eura.

Na dnu liste, uz Bugarsku, prosječna godišnja plata po zaposlenom manja od 20.000 eura je u Grčkoj, gdje je nepuna 18.000 eura, i u Mađarskoj, gdje je za oko 500 eura više.

Podaci Eurostata pokazuju da su plate generalno više u zapadnoj i sjevernoj Evropi, a niže u istočnoj i jugoistočnoj Evropi.

Najmanja kupovna moć u Grčkoj, najveća u Luksemburgu

Statistika je jedno, novac u novčaniku i na kasi u prodavnici nešto sasvim drugo.

Šta ko sve može da kupi za novac koji pominjemo? Za to analitičari primjenjuju poseban metod.

Razlike u platama postaju manje kada se koriste podaci prilagođeni standardu kupovne moći (PPS), koji uzima u obzir razlike u troškovima života između zemalja.

Jedna PPS jedinica teoretski omogućava kupovinu iste količine roba i usluga u svakoj zemlji.

Gledajući po ovom metodu, najmanja kupovna moć je u Grčkoj, a najveća u Luksemburgu i to dva i po puta veća.

Kada se plate prilagode PPS-u, one se kreću od 21.644 PPS u Grčkoj do 55.051 PPS u Luksemburgu.

Uz Luksemburg, na vrhu liste su Belgija, Danska, Njemačka, Austrija, Irska i Francuska.

Pet zemalja s najnižim vrijednostima su Grčka, Slovačka, Mađarska, Bugarska i Estonija (sve ispod 28.000 PPS).

Hrana čini više od 20 odsto kućnih izdataka u istočnoevropskim zemljama

Kada se govori o kupovnoj moći, bitno je istaći da u nizu istočnoevropskih i jugoistočnoevropskih zemalja hrana čini više od 20 odsto kućnih izdataka, dok je u bogatijim ekonomijama taj udio uglavnom ispod 12 odsto.

Zemlje sa višim prosječnim platama obično imaju i više cijene hrane jer se troškovi rada u poljoprivredi, preradi i maloprodaji prenose na potrošače.

Razlike u oporezivanju, posebno u stopama PDV-a na prehrambene proizvode, takođe objašnjavaju dio razlika među državama.

Neke zemlje, poput Irske, imaju nižu ili čak nultu stopu PDV-a na hranu, dok se u drugima, poput Danske, na hranu primjenjuje standardna stopa PDV-a.

Zemlje sa visokim prihodima mogu lakše da podnesu više nivoe cijena, dok domaćinstva s nižim prihodima, u srednjoj i istočnoj Evropi, snose nesrazmjerno veći teret, čak i kada su nominalne cijene hrane niže.

Inače, Jugoistočna Evropa i Zapadni Balkan u cjelini bilježe najniže cijene hrane na evropskom kontinentu.