NVO Green Home je tokom protekle sedmice posjetila 150 pljevaljskih domaćinstava iz različitih gradskih naselja – Radosavac, Ševari, Guke, Komini, Bogiševac, ali i iz centra grada. Cilj posjete domaćinstvima bio je mjerenje kvaliteta vazduha unutar istih, prikupljanje informacija o tipu energenta koji domaćinstva koriste, ali i razgovor o alternativnim, čistijim načinima grijanja, potencijalnoj zamjeni čvrstih goriva drugim izvorima energije, i uslovima pod kojim bi se postupak zamjene olakšao iz ugla građana. 

Tokom terenskog rada i na osnovu popunjenih upitnika, zabilježili smo važne informacije. Od 150 domaćinstava, čak 86 za potrebe grijanja kombinuju ugalj i drvo, 47 koristi samo drvo, 14 pelet i samo 3 domaćinstva koriste struju za grijanje. Na osnovu razgovora sa mještanima, glavni razlozi korišćenja uglja i drveta su povoljnost i dostupnost ovih energenata, navika, ali i loša finansijska situacija uslijed koje nemaju mogućnosti prelaska na drugi energent. Domaćinstva koja su prešla na pelet, uradila su to uz pomoć opštinskih subvencija, bez kojih inače ne bi bili u mogućnosti da ovakvu zamjenu otplate. Razlog malog broja domaćinstava koji se grije na struju je takođe teška finansijska situacija i visoki računi za električnu energiju koji bi im u tom slučaju bili naplaćeni. 

Loš kvalitet vazduha u trenutku mjerenja zabilježen je unutar 38 domaćinstava, što je pokazao indeks kvaliteta vazduha (AQI – Air Quality Index), koji između ostalog, u obzir uzima i koncentracije PM2.5 čestica. On se kretao u rasponu od 100 pa čak do 800 u jednom domaćinstvu, kada se takav kvalitet vazduha smatra izuzetno opasnim po zdravlje, pogotovo kod osjetljivih grupa – osoba sa respiratornim ili srčanim bolestima, starijih i djece. 

S obzirom da su se domaćinstva u Pljevljima ove godine grijala do kraja juna, loš kvalitet vazduha u ovim domaćinstvima se može pripisati i dužoj grejnoj sezoni nego inače, ali i duvanskom dimu unutar domaćinstava i dimu tokom prženja hrane, koji takođe umnogome doprinose lošem kvalitetu unutrašnjeg vazduha. 

Skoro polovina posjećenih domaćinstava, tačnije 46,7%, nije termički izolovana, što iziskuje gubitak toplote tokom grejne sezone, samim tim i lošiji kvalitet vazduha uslijed sagorijevanja veće količine energenta, kao i veće novčane troškove. 

Tokom mjerenja kvaliteta vazduha u svakom domaćinstvu, 63,3% se prvobitno izjasnilo da trenutno ne razmišlja o promjeni energenta. Međutim, nakon prikazivanja rezultata mjerenja, razgovora o uticaju sagorijevanja uglja na kvalitet vazduha i zdravlje ukućana, informisanja o alternativnim grejnim rješenjima, kao što su toplotne pumpe, 57,3% domaćinstava je promjenilo svoje prvobitno mišljenje i iskazalo da bi zamijenili energent nekim čistijim. 

Važno je napomenuti da bi sva domaćinstva razmotrila promjenu energenta koji je loš po njihovo zdravlje (u prvom redu uglja), i razmotrili bi sve opcije koje im se ponude, pod uslovom da dobiju pomoć od opštine ili države u vidu subvencija, povoljnih kredita za npr. efikasnije peći na pelet, koje bi trebale biti besplatne za finansijski najugroženije stanovnike. Razgovarali smo i o projektu toplifikacije, koji većina posjećenih domaćinstava ne vidi kao opciju jer smatraju da će, ukoliko se projekat uopšte ostvari, toplifikacija obuhvatiti samo centar grada. 

Sve podatke prikupljene tokom terenskog rada, NVO Green Home će uključiti u analizu koja je trenutno u izradi, a tiče se ranijeg tromjesečnog mjerenja kvaliteta vazduha unutar tri domaćinstva u Pljevljima tokom grejne sezone.