Sa mjerne stanice u Gagovića imanju i prethodne noći zabilježene su veoma visoke koncentracije PM praškastih čestica, koje štetno utiču na zdravlje ljudi.U vazduhu se osjeća neprijatan miris na dim.

Koncentracije PM 10 praškastih čestica u toku noći u vazduhu iznad Pljevalja bile su nekoliko puta veće od dozvoljenih 50 mikrograma po metru kubnom.

Zabilježene su i veoma visoke koncentracije još opasnijih PM 2.5 čestica, čije su koncentracije u vazduhu bile takođe nekoliko puta veće o zakonom propisanih parametara.

Posle maglovitog i hladnog jutra sa gustom maglom i sudara sa toplim vazduhom tokom dana u višim djelovima atmosfere, dolazi do temperaturnih inverzija i do povećanja vrijednosti sumpor dioksida u vazduhu,kao i zadržavanja otrovnih čestica u nižim djelovima atmosfere. Iz tog razloga i prethodnog dana su bile povećane vrijednosti sumpor dioksida u vazduhu, daleko većih vrijednosti u odnosu na druge gradove u kojima postoje mjerne stanice Agencije za zaštitu životne sredine. Sumpor-dioksid emitovan iz industrijskih postrojenja reaguje sa kiseonikom i vodenim kapljicama u vazduhu, a zatim formira sumpornu kiselinu kao sekundarnu tvorevinu.

Ovakvo stanje kvaliteta vazduha u  gradu pod Golubinjom svrstala su Pljevlja tokom grejne sezone u sam vrh gradova u svetu sa izuzetno visokim koncentracijama štetnih materija u vazduhu.Iako se decenijama u nazad kao jedino rješenje planira toplifikacija, ona se iz godine iz godinu stalno odlaže, dok je broj oboljelih od najtežih bolesti konstantno visok.

Posebno su opasne po zdravlje ljudi PM 2,5 čestice koje su toliko male da se vide jedino pod mikroskopom.

Pošto su vrlo male i lagane, fine čestice imaju tendenciju da ostaju duže u vazduhu, nego teže čestice. Ovo povećava šanse da ljudsko telo ili životinja udahne ove čestice u pluća. Zahvaljujući svojoj maloj veličini, čestice manje od 2.5 mikrometara su sposobne da prođu nos i grlo, te mogu da prodru duboko u pluća, a čak mogu ući i u krvotok.

Foto: Ilustracija

Istraživanja su pokazala tesnu vezu između izlaganja finim česticama i prevremenoj smrti od kardiovaskularnih ili pulmonalnih bolesti. Fine čestice su takođe poznate po sposobnosti da izazovu ili pogoršaju hronična oboljenja kao što su astma, srčani napad, bronhitis i ostale respiratorne probleme.

Foto: NVU „Breznica“

Istraživanje objavljeno u Journal of the American Medical Association govori o tome da dugotrajno izlaganje prema PM_2.5 može dovesti do taloženja plakova u arterijama, izazivajući vaskularno zapaljenje i smanjenju elastičnosti arterija, što potencijalno može dovesti do srčanog udara ili šloga. Naučnici koji su sproveli istraživanje su procenili da za svakih 10 mikrograma po metru kubnom (μg/m³) povećanja finih čestica u vazduhu, postoji do 8% povećanja smrtnosti izazvanih kardiopulmonalnim oboljenjem ili rakom pluća.

U izvještajima na godišnjem nivou nadležnih institucija u Pljevljima se registruju i povećane koncentracije kancerogenog benzopirena. Policiklični aromatični ugljovodonici (benzopiren) nastaju kao produkt sagorevanja drveta, dizela, cigareta. Benzopiren izaziva umnožavanje melanocita i stvaranje reaktivne hiperpigmentacije. Policiklični aromatični ugljovodonici se vezuju za površinu kože stvarajući epokside. Epoksidi su odgovorni za karcinogenezu.Udisanjem ili unošenjem kroz sistem za varenje zadržavaju se u krvotoku, majčinom mleku, koži odraslih i novorođenčadi, a posebno se koncentruju u korenu kose.

Jedine moguće preporuke u gradovima koji su industrijski centri u kojima postoji i veliki broj individualnih ložišta koja koriste ugalj i drva se odnose na praćenje zagađenosti sa mjernih stanica u vrijeme boravka na otvorenom prostoru. Posebno se to odnosi na rizične grupe stanovništva da ne borave duže na otvorenom u vrijeme povećanih koncentracija štetnih materija u vazduhu.Najveće koncentracije štetnih materija u gradu se najčešće registruju u jutarnjim i večernjim časovima.