Investiciona ulaganja države u sektor energetiku koja sprovode Elektroprivreda (EPCG), Crnogorski elektrodistributivni sistem (CEDIS) i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) u prošloj godini su pala u odnosu na uporedni godišnji period, konstatovala je Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti (REGAGEN).

To je pokazao zvanično dostupni Izvještaj o stanju energetskog sektora za 2021. godinu, koji je pripremila Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti (REGAGEN).

Tumaranje u mraku

Predsjednik Odbora REGAGEN-a Branislav Prelević u izvještaju je istakao “da s obzirom da praktično nemamo dugoročnu strategiju razvoja energetike, ili bilo koji dokument te vrste kojim bismo odredili neka strateška opredjeljenja mislim da tumaramo u mraku”.

„Zato je krajnji momenat da se maksimalno ubrzaju aktivnosti na izradi krovnih energetskih dokumenata propisanih Zakonom o energetici: opštih smjernica energetske politike i Nacionalnog energetskog i klimatskog plana. Sve sfere našeg društva su ispolitizovane, a politizacija energetike sa svim onim što ona znači za svaku državu je katastrofalna i nikad nenadoknadiva šteta. Ozbiljne investicije u energetici su prespore i previše kompleksne da bi bile politički atraktivne. Slično je i sa cjenovnim politikama ispravne odluke najčešće nijesu popularne. Zato bi depolitizacija sektora bila obostrano korisna, i za političare i za energetiku”, poručio je Prelević.

Ukupna investiciona ulaganja EPCG u prošloj godini su bila 11,75 miliona eura i najveći dio od te sume u iznosu od 8,06 miliona eura uloženo je u modernizaciju i vanredno održavanje hidroelektrana Perućica (faza II) i Piva (faza II), kao i na Termoelektranu (TE) Pljevlja i rekultivaciju deponije Maljevac.

U odnosu na 2020. godinu investiciona ulaganja energetske kompanije lani su manja za 10 miliona eura. Ukupna investiciona ulaganja EPCG u 2020. godini su bila 21,74 miliona eura i najveći dio od te sume u iznosu od 14,82 miliona eura uloženo je u proizvodne kapacitete i kao avans za ekološku rekonstrukciju pljevaljske TE.

Prema podacima iz izvještaja EPCG je u periodu od 2016. do 2021. ukupno investirala 67,15 miliona eura, odnosno godišnje u prosjeku 11,19 miliona.

Ubrzati investiciju u “Gvozd” i “Brisku Goru”

Regulator navodi da su lani aktivnosti na izgradnji vjetroelektrane (VE) “Gvozd” i solarne elektrane (SE) “Briska Gora” usporene.

”EPCG je u realizaciju VE “Gvozd” uložila 59,808 hiljada eura. Dosadašnja dinamika aktivnosti sprovedenih na ovom projektu, a cijeneći navedena ulaganja u 2021. godini, ukazuje da ga je potrebno intenzivnije realizovati da se ne bi ugrozilo zatvaranje elektroenergetskog bilansa planirano Dugoročnim energetskim bilansom za period 2023-2025, kojim je predviđeno puštanje u pogon ove vjetroelektrane instalisane snage 54,6 megavata za 2024. godinu”, istakao je regulator u izveštaju.

Dalje je objašnjeno da SE “Briska Gora” treba da se radi u dvije faze i da je Vlada u novembru 2021. godine donijela odluku o izmjenama i dopunama prostornog plana za opštinu Ulcinj koji bi trebalo da se završi 12. januara 2023. godine. Regulator ukazuje da su aktivnosti i na ovom projektu moraju ubrzati da se ne bi ugrozilo zatvaranje elektroenergetskog bilansa planirano Dugoročnim energetskim bilansom za period 2023-2025. kojim je predviđeno puštanje u pogon prve faze SE “Briska Gora”, instalisane snage 50 megavata u 2024. godini.

Državna energetska kompanija je lani u proizvodnju, kako piše u izvještaju, uložila 2,7 miliona eura i najznačajnije investicije u tom dijelu su bile na ulaganja u HE “Perućica”, u okviru projekta revitalizacije generatora G1 i G2 i projekta isporuke i ugradnje blok-transformatora T1-T5 te ulaganja u HE “Piva” u okviru projekta kapitalni remont agregata A3.

Energetska kriza opomena

”Energetska kriza započeta u 2021. godini je još jednom ogolila činjenicu da suverenitet svake zemlje zavisi od njenog energetskog suvereniteta i istakla neophodnost iskorišćenja sopstvenih izvora energije u što većoj mjeri. Proizvodni kapaciteti EPCG, i pored realizovanih ulaganja u periodu od 2016. do 2021. godine, ostali na gotovo istom nivou. Imajući navedeno u vidu, a u cilju obezbjeđenja energetske sigurnosti i ekonomskog razvoja zemlje, uputno je usmjeriti napore i raspoložive resurse u investicije u proizvodne kapacitete”, konstatovano je u izvještaju.

Kada ju u pitanju CEDIS ukupna vrijednost planiranih investicija predviđenih odobrenim Ažuriranim investicionim planom za 2021. godinu je bila 29,79 miliona, dok je kompanija investirala 17,83 miliona od kojih se 13,15 miliona odnosi na investicije koje su bile planirane za 2021. godinu, a preostali iznos od 4,6 miliona na investicije čija je realizacija bila predviđena za prethodne godine.

U odnosu na 2020. godinu CEDIS je lani imao manje investicije. Za tu godinu ukupna vrijednost planiranih investicija predviđenih odobrenim Investicionim planom bila je 27,73 miliona, od čega je CEDIS realizovao investicije vrijedne 32,61 milion, što je bilo više od planom odobrenih.

Pad u investicijama bilježi lani i Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) koji je za realizaciju planirao 55 investicija u vrijednosti od 24,26 miliona, dok je od odobrenih investicija realizovao 12,58 miliona što čini 52 odsto plana.

Rizik je promjena državnog vlasništva u energetskom sektoru

Prelević je naglasio da nejasna vizija i neizvjestan povrat na uložena sredstva ne motivišu ozbiljne investitore da ulože u izgradnju novih proizvodnih objekata.

”Zato je i promjena statusa državnog vlasništva u sektoru u ovom trenutku visokorizična aktivnost i finansijski i bezbjednosno”, kazao je Prelević.

Prema njegovim riječima zaštita ranjivih grupa mora biti prioritet svih aktera u našem energetskom sektoru, ali taj cilj se može postići samo fokusiranim i pažljivo osmišljenim mjerama.

”A, ne nikako vještačkim potiskivanjem cijena energije za sve kupce, bez obzira na njihov materijalni status, količinu potrošene energije, njenu namjenu i stepen efikasnosti. Sve drugo je puki doprinos nesavjesnom trošenju ograničenih energetskih resursa, kojima kao društvo raspolažemo”, zaključio je Prelević.