Mejl sistem, koji je ključni servis za komunikaciju između ministarstava, te komunikacija Vlade sa javnošću putem gov.me portala biće dostupni u punom kapacitetu od naredne sedmice, potvrđeno je Pobjedi iz Ministartva javne uprave.

Oporavak Vladine Vladine informatičke infrastrukture i mreže državnih organa ide po fazama,zbog mjera opreza koje se moraju preduzimati. Istakli su da je uspostavljena nesmetana elektronska komunikacija u organima državne uprave, koji su korisnici domena gov.me. kao i komunikacija sa privredom i građanima.

– U saradnji sa kolegama iz drugih organa radimo na uspostavljanju elektronske komunikacije i u drugim državnim organima. Nesmetano funkcioniše I fiskalizacija, kao i isplate dječjeg dodatka i socijalnih davanja – saopšteno je iz MJU.

Istakli su da rade na oporavku i puštanju u funkciju što većeg broja informacionih sistema.

Ministar javne uprave Maraš Dukaj je u nekoliko navrata najavljivao skori početak rada sistema, od prvog sajber napada koji je zabilježen 20. avgusta. Od ponedjeljka, 22. avgusta, Vladini serveri su isključeni sa mreže, a sistem ne funkcioniše. Građani i pravna lica su ostali bez načina za elektronsku komunikaciju i usluge koje su povezane sa Vladinim serverima, sajtovima i medijima. Od tada i traje popravka servisa i utvrđivanje štete.

Dušan Polović, prvi čovjek Direktorata za informacionu bezbjednost, infrastrukturu i digitalizaciju, kazao je da opasnost od hakerskog napada još nije prošla, prenosi Radio Slobodna Evropa.

– Pronađene su malicioznosti na pojedinim radnim stanicama i sistemu, pa ako bi se ti uređaji ponovo priključili na internet, moguće je da bi se napadi mogli

ponoviti. Moramo ,,očistiti“ kompletnu mrežu i sve uređaje, da bi bili sigurni da se to neće desiti – kazao je Polović za RSE.

Ministar Dukaj je saopštio početkom mjeseca da je ovakav napad prvi put u svijetu izveden u Crnoj Gori, a prije toga je isticao da je virus nov i aktiviran upravo u našoj zemlji.

– Dobili smo zvaničnu potvrdu da iza napada stoji Kuba ransomver, a to je navedeno i na Dark webu – rekao je Dukaj medijima. Istakao je i da je kreiranje virusa koštalo oko 10 miliona dolara.

Zbog toga je Vlada pozvala i međunarodne stručnjake, među kojima i tim FBI – CAT (Cyber Action Team) koji će boraviti u Crnoj Gori i pomagati u istrazi.

– Međunarodni partneri iz FBI su već na terenu i pomažu da se prevaziđe jedan od najsloženijih napada na digitalnu infrastrukturu neke države u istoriji – saopštio je Dukaj početkom mjeseca.

Da je sajber napad bio posao iznutra, objavio je BIRN, kao i da je maliciozni softver aploudovan direktno sa nekog od računara povezanog na Vladin server. Pozvali su se na neimenovani izvor iz Vlade.

– Na osnovu unutrašnje istrage, sajber napad se dogodio nakon što je maliciozni program aploudovan sa kompjutera u jednoj od Vladinih službi – kazao je BIRN-u izvor iz Vlade pod uslovom anonimnosti.

Ministarstvo javne uprave je zvanično saopštilo da iza sajber napada stoji kriminalna grupa Kuba ransomver (Cuba ransomware group). Agencija za nacionalnu bezbjednost (ANB) je nekoliko dana nakon napada kazala da iza njega stoje ruske službe.

Rensomver je vrsta malicioznog softvera koji sprečava ili ograničava korisnike da pristupe njihovom sistemu, bilo zaključavanjem ekrana sistema ili zaključavanjem datoteka korisnika dok se ne plati otkupnina.

Jedan državni službenik samoinicijativno je prošle sedmice kontaktirao sa kriminalnom grupom Kuba ransomver koja je izvršila napad na servere Vlade Crne Gore, potvrđeno je iz Ministarstva javne uprave. Da je ovakav potez u najmanju ruku problematičan, Pobjedi je kazao unverzitetski profesor Adis Balota.

Kuba ransomver je na tu poruku odgovorila da traže 3,6 miliona dolara za otkup podataka. Ministar Dukaj je kazao da to nije zvanična komunikacija i da država neće pregovarati sa kriminalnom organizacijom.

Balota je Pobjedi pojasnio da sa kriminalnom grupom niko ne može da pregovara samoinicijativno bez saglasnosti ili odobrenja nadležnih državnih organa, te da je sam proces pregovora izuzetno složen da ga mogu sprovesti samo profesionalci.

Prema saznanjima Pobjede jedan od glavnih problema sa kojima se suočava državna administracija je u tome što najčešće nijesu rađene redovne rezervne kopije (bekap) podataka, što će umnogome otežati, ako ne i učiniti nemogućim, povratak izgubljenih datoteka.