Zabrinjavajuće je da se među učesnicima u saobraćajnim nezgodama sve češće nalaze maloljetnici – kaže sudski vještak Dušan Raspopović, ističući da je sve više vozača koji upravljaju vozilom pod dejstvom narkotika. Među njima ima i mladih, oba pola. Istakao je da danas imamo i trinaestogodišnjake koji već imaju problem sa bolestima zavisnosti.

U svim crnogorskim gradovima svakodnevno se bilježi povećan broj saobraćajnih nezgoda koje su posljedica vožnje pod dejstvom alkohola i psihoaktivnih supstanci. Ovakve nesreće, koje se najčešće dešavaju u urbanim djelovima gradova, često se završavaju teškim tjelesnim povredama, a nerijetko i smrtnim ishodima.

Prema riječima Raspopovića, sudskog vještaka sa višedecenijskim iskustvom u oblasti borbe protiv narkomanije, najveći broj vozača koji izazivaju saobraćajne nesreće je pod dejstvom kokaina, sintetičkih droga, tableta i alkohola.

– Svako unošenje psihoaktivnih supstanci u organizam mijenja stanje svijesti. Ako ljekari upozoravaju da se ni pod dejstvom određenih terapija ne smije upravljati vozilom, jasno je koliko su nebezbjedni oni koji voze pod uticajem narkotika ili alkohola – naglašava Raspopović.

On upozorava da su zbog ovakvih vozača jednako ugroženi svi učesnici u saobraćaju – drugi vozači, biciklisti, korisnici električnih trotineta, ali i pješaci. Bilo je, kaže, više slučajeva da su vozači pod dejstvom narkotika izazvali teške nesreće i na trotoarima, povređujući pješake.

Maloljetnici za volanom

Raspopović posebno ističe zabrinjavajuću činjenicu da se među učesnicima u saobraćajnim nezgodama sve češće nalaze maloljetnici koji nemaju položen vozački ispit.

– Ne možemo govoriti o tačnom broju, ali gotovo svakodnevno policija prilikom testiranja učesnika u saobraćaju konstatuje da je sve više vozača pod dejstvom narkotika. Među njima su i mladi ljudi, oba pola, različitih starosnih dobi – navodi Raspopović.

On naglašava da se u posljednjem periodu bilježi drastičan pad starosne granice kada je riječ o konzumiranju psihoaktivnih supstanci (PAS).

– Danas imamo trinaestogodišnjake koji su već imaju problem sa zavisnošću. Najčešće se zloupotrebljavaju kokain, marihuana, opijati, tablete, a sve je više maloljetnika koji koriste sintetičke droge, posebno ekstazi – upozorava Raspopović.

Podsjeća i na alkohol kao široko dostupnu supstancu koja je često uzrok teških saobraćajnih nesreća.

– Svjedoci smo da su i pojedina odgovorna lica, na značajnim funkcijama, izazivala teške nezgode u Crnoj Gori, sa teškim povredama i velikom materijalnom štetom – istakao je Raspopović.

Strani državljani i sezonski radnici

Raspopović upozorava i na sve veći broj stranih državljana koji borave i rade u Crnoj Gori, a koji učestvuju u saobraćaju.

– Radi se o osobama koje obavljaju različite poslove, to su dostavljači hrane, ugostitelji, građevinski radnici, vozači… Nažalost, i među njima ima onih koji često izazivaju probleme u saobraćaju, a posebno tokom ljetnjih mjeseci, kada je povećan broj turista koji konzumiraju psihoaktivne supstance – naveo je Raspopović.

Naš sagovornik je ukazao i na problem taksi službi.

– Veliki je broj vozača taksi vozila za koje nemamo podatke ko su, koje provjere prolaze, odnosno kako dobijaju posao vozača. Postoje određena pravila, to svi znamo, ali mislim da imamo veliki problem jer smatram da jedan dio vozača nije prošao „određene kontrole“ – naglasio je Raspopović.

Podaci Suda za prekršaje

Sud za prekršaje u Podgorici primio je od 1. juna do 30. septembra ove godine 715 zahtjeva za pokretanje prekršajnih postupaka zbog vožnje pod dejstvom alkohola ili psihoaktivnih supstanci, rečeno je Pobjedi.

Prema podacima iz Pravosudnog informacionog sistema (PRIS), do sada je riješeno 328 predmeta, dok je ostatak u fazi postupka. Ovi slučajevi obuhvataju prekršaje iz članova 317a, 318, 319 i 323 Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima Crne Gore, koji definišu vožnju pod dejstvom alkohola u različitim koncentracijama, kao i pod dejstvom opojnih droga i drugih psihoaktivnih supstanci.

Sud ističe da se radi o dvije vrste postupaka: redovnim prekršajnim predmetima i tzv. privodskim predmetima, kada se vozači lišeni slobode upućuju dežurnim sudijama i istog dana se donosi odluka.

– Ovo su podaci prvog izvještaja koji nije ručno kontrolisan, pa su moguća manja odstupanja. Zakon o bezbjednosti saobraćaja predviđa da se pored novčanih ili zatvorskih kazni izriču i kazneni bodovi te zaštitna mjera zabrane upravljanja motornim vozilom, osim za prekršaje iz člana 323 tačka 1. Ukoliko se vozač ne pridržava izrečene mjere zabrane, ponovo snosi prekršajnu odgovornost, uz mogućnost izricanja kazne zatvora – kazali su iz Suda za prekršaje.

Testiranje i vještačenje

Testiranje na alkohol i opojne droge vrše službenici Ministarstva unutrašnjih poslova – Uprave policije. Ukoliko vozač ne prihvati rezultate testa, vrši se dodatna analiza krvi i urina u zdravstvenim ustanovama. Prije pokretanja prekršajnog postupka, svi ovi nalazi se dokumentuju i prilažu sudu.

Tokom vođenja postupka, može se naložiti medicinsko vještačenje kako bi se potvrdila vjerodostojnost rezultata testiranja, a u određenim slučajevima i psihijatrijsko vještačenje radi procjene da li je kod izvršioca prisutna zavisnost od alkohola ili droge i da li postoje uslovi za izricanje mjere obaveznog liječenja.

Sud za prekršaje upozorava na porast broja mladih počinilaca – najčešće vozača do 24 godine.

– Zakon o bezbjednosti saobraćaja na putevima neopravdano vrši pozitivnu diskriminaciju prema mladim vozačima. Naime, za mlade vozače koji upravljaju vozilom pod dejstvom opojnih droga ili alkohola do 0,3 g/kg, prema članu 323 tačka 1 Zakona, predviđena je samo novčana kazna od 60 do 200 eura, bez obaveznih kaznenih bodova i zabrane upravljanja vozilom. Sud smatra da ovakvo rješenje nije racionalno i da može biti podsticajno za ponavljanje prekršaja, imajući u vidu blagu kaznenu politiku – saopštili su iz Suda.

Uprava policije: Najčešće se upotrebljavaju kanabis i kokain

Iz Uprave policije kazali su da je u prvih pet mjeseci 2025. godine na PAS testirano 1.405 vozača, od čega je skoro polovina bila pozitivna na neku drogu, najčešće kanabis i kokain.

– Za utvrđivanje prisustva PAS kod vozača primjenjujemo samo jednu vrstu testova – droga test marke „dreger“. Prema specifikaciji, kao uzorak za test koristi se oralna tečnost (pljuvačka) i rezultati se prikazuju kroz nekoliko minuta. Njime je moguće testiranje na najviše šest klasa supstanci istovremeno – pojasnili su iz Uprave policije.

U zavisnosti od verzije, testom može da se detektuje sljedećih sedam klasa supstanci: kokain, opijati, amfetamin, metamfetamin/sintetičke droge (npr. ekstazi, MDMA), benzodiazepini (npr. u ljekovima), oksikodon i kanabis (THC), navodi se na veb stranici proizvođača.

– Od svih kategorija supstanci, kanabis je droga koja se najčešće konzumira i najteža je za identifikaciju, pa je uređaj optimizovan za detekciju THC-a u dvije opcije: u zavisnosti od odabranog vremena čekanja (prije-inkubacije) testiranja, postoji brza opcija sa višom THC granicom ili osjetljiva opcija sa nižom THC granicom – rekli su iz Uprave policije.

„Dreger“ test, kako su saopštili iz Uprave, postoji i u verziji 5.000, kod kojeg su granične vrijednosti za utvrđivanje prisustva kokaina 20, odnosno 5, 10 i 25 nanograma po mililitru za kanabis.

– Prema važećim, ali i predloženim izmjenama Zakona o bezbjednosti saobraćaja, u Crnoj Gori za prisustvo PAS ne postoji granica ispod koje se prisustvo PAS može tolerisati, kao što je to slučaj kod konzumacije alkohola, Za razliku od prisustva alkohola u organizmu, koja se utvrđuje u procentima tj. promilima, kod prisustva psihoaktivnih supstanci nije zakonski definisano da se to utvrđuje u procentima, tj. promilima, već se samo utvrđuje prisustvo, odnosno neprisustvo u organizmu – naveli su iz Uprave policije.

Oni su apelovali na vozače da svako prisustvo psihoaktivnih supstanci u organizmu utiče na sposobnost vozača da upravlja motornim vozilom.

Potrebne izmjene zakona i strože kazne

Sudski vještak Dušan Raspopović smatra da se problem može riješiti jedino izmjenama i dopunama Zakona o bezbjednosti saobraćaja.

– Potrebna je oštrija kaznena politika – oduzimanje vozačkih dozvola na duži period, ponovno polaganje ispita, zabrana upravljanja vozilima, kao i stroža kontrola učesnika u saobraćaju. To bi bio pravi preventivni iskorak kojim bi se sačuvali životi – zaključuje on.

Iskustva

Države članice EU što se tiče prekršaja stranih državljana razmjenjuju podatke u skladu sa odredbama Direktive 2015/413 o olakšavanju prekogranične razmjene informacija o prekršajima. Tako, recimo, za vožnju pod uticajem alkohola naplaćuju kazne od 78 do 1.200 eura,

Kazne u pojedinim državama u okruženju su različite. U susjednoj Hrvatskoj za vožnju u alkoholisanom stanju, ukoliko imate u krvi od 0,5 do jedan promil alkohola, kazna iznosi od 330 do 660 eura. Ukoliko je nivo alkohola u krvi iznad 1,5 promila, kazna je od 1.320 do 2.650 eura ili zatvor do 60 dana.

U BiH ako vas zateknu za volanom sa više od 1,5 promila, kazna je 1.000 KM, uz mogućnost zadržavanja u policijskoj stanici do otrežnjenja, najduže 12 sati.

„Pijana“ vožnja na putevima Grčke košta 700 eura i oduzimanje vozačke dozvole do tri mjeseca za nivo alkohola u krvi od 0,8 do 1,1 promila, dok je kazna za nivo alkohola u krvi viši od 1,1 promila čak 1.200 eura, uz oduzimanje vozačke dozvole do šest mjeseci i moguću kaznu zatvora do dva mjeseca.