Milo Đukanović i Duško Marković dobili su nepodijeljenu podršku delegata, jednoglasno su usvojeni inovirani Program i statut Demokratske partije socijalista, izabran Glavni odbor. Najjača partija u Crnoj Gori je osmim Kongresom pokazala daje odlučna i organizaciono sposobna da nastavi dominaciju na crnogorskoj političkoj sceni.

Na prvi pogled, ništa novo: nije bilo spektakularnih promjena, čak ni traga od trzavica ili raskola koje su priželjkivali opozicioni lideri i danima najavljivali „kritički” mediji.

Realnija analiza pokazuje sasvim drugačiju sliku. Demokratska partija socijalista je precizno odredila fokus budućeg djelovanja: jačanje državnog identiteta, zakonsko definisanje odnosa države i vjerskih zajednica, stvaranje uslova za obnovu Crnogorske pravoslavne crkve, kao i stvaranje nove diplomatske mreže sa značajno izmijenjenom ulogom diplomatsko-konzularnih predstavništava koja će prvenstveno biti u funkciji privlačenja stranih investicija.

To su poruke koje će, neminovno, uticati i na djelovanje crnogorskih institucija, koje dominantno zauzimaju ljudi DPS-a, u promovisanju državnih interesa.

Bilo je i značajnih, vrlo indikativnih, kadrovskih promjena na Kongresu DPS-a. Dakako, na vrhu su i dalje dva ključna čovjeka šef države Milo Đukanović i premijer Duško Marković.

Sportski princip da se ne mijenjaju najbolji igrači tima, očito važi i za Demokratsku partiju socijalista.

Sve ostalo nije baš isto. Stariji kadrovi kompromitovani raznim aferama ili sudskim procesima, tiho su skrajnuti. Članstvo u najvažnijem partijskom organu su uzeli ugledni biznismeni, ljekari, direktori bolnica, javnih ustanova, sportistif ali i brojni obrazovani, mlađi ljudi, iz podmlatka stranke.

ČINJENICE

Neumoljive su činjenice. Osmi Kongres DPS-a je najveći partijski skup održan u Crnoj Gori još od onih vremena poslije AB revolucije a prije raskola 1997. godine kadaje tu stranku vodio trijumvirat Momir Bulatović (tadašnji predsjednik države), Milo Đukanović (premijer) i Svetozar Marović (predsjednik parlamenta).

Cjelodnevnom skupu u impresivnoj Bemax areni prisustvovalo je više od tri hiljade ljudi, a 598 delegata je izabralo predsjednika, zamjenika predsjednika, novi Glavni odbor, novi politički program za četiri godine i novi Statut partije.

Demokratska partija socijalista je i do sada bila prepoznata kao jedna od najmoćnijih i najorganizovanijih stranaka u regionu Zapadnog Balkana. Očito je da su organizacijom glamuroznog partijskog skupa željeli da ponovo demonstriraju snagu partijske mašinerije.

Iako na Kongresu javno nije bilo mnogo pričeo narednoj/izbornoj godini, DPS je političkoj konkurenciji poslao jasnu poruku: spremni su i sposobni da ponovo trijumfuju na parlamentarnim izborima. Način organizacije i poruke su pokazale da je DPS izuzetno jedinstvena partija koja će i u narednoj deceniji deterministi političku scenu u Crnoj Gori. Očito je i da su dva jaka lidera, Đukanović i Marković, i pored povremenih razlika u javnim nastupima, kroz kreiranje politika našli mjeru kompromisa.

PROMJENE

Pošto su Đukanović i Marković dobili jednoglasnu podršku baze, DPS se fokusirao na izbor Glavnog odbora, na novi politički program i statut koji je promijenio načine rukovođenja opštinskim odborima jer na tim funkcijama moraju biti profesionalci.

Sastav Glavnog odbora sa novim licima, pa i novim imidžom, zaokružio je kadrovsku obnovu, vjerovatno najveću od osnivanja stranke. U novi sastav najvećeg partijskog organa ušao je značajan broj novih lica predvođenih biznismenima, sportistima, ali i direktorima opštinskih i javnih preduzeća.

Istovremeno novi sastav Glavnog odbora označio je i eliminaciju starih kadrova, „barona” koji su do skora determinisali unutrašnu politiku DPS-a.

Niti jedan kompromitovani kadar DPS-a protiv koga se vode postupci nije našao svoje mjesto u Glavnom odboru, a pojedinima će članstvo u GO po funkciji prestati kada i prestane državna funkcija koju obavljaju.

„Ljutih” nije bilo, makar ne javno i glasno, zbog odluke da se svim ljudima koji nijesu predloženi za GO prethodno kažu razlozi.

Izboru novog Glavnog odbora prethodili su i izbori na nivou lokalnih odbora koji su označili promjene u Demokratskoj partiji socijalista po dubini.

Brojke o tome govore: od 24 predsjednika opštinskih odbora izabrano je 15 novih ljudi koji će u narednom mandatu voditi odbore. Čak 654 osobe je novoizabrano u opštinskim odborima u odnosu na novi saziv. Najveći broj novih članova čak 50 odsto izabran je u Podgorici, dok je u ostalim gradovima taj procenat između 30 i 40 odsto.

DRŽAVA I CRKVA

Tu nije kraj strategijskim novitetima. Ključni programski zaokret je odnos prema jedinom otvorenom pitanju u Crnoj Gori -crkvenom pitanju.

Od zalaganja za „jednu pravoslavnu crkvu”, DPS je zapisao kao programski cilj obavezu obnavljanja Crnogorske pravoslavne crkve. To je najveća promjena u programu DPS-a, još od Kongresa 2001. godine kada je po prvi put zapisana obnova crnogorske državnosti.

“U snaženju državnog i nacionalnog identiteta Crne Gore napravili smo kvalitativne pomake i doprinijeli njegovom utemeljenju i definisanju. Ipak, ostao jejoš jedan važan korak kojim ćemo ispraviti veliku nepravdu učinjenu Crnoj Gori na početku 20. vijeka. Ali, prevashodno njime ćemo upotpuniti državnu i duhovnu infrastrukturu za svestrani razvoj demokratskog društva u Crnoj Gori i obezbijediti punu zaštitu prava i sloboda svakog građanina. Radićemo na obnovi Crnogorske pravoslavne crkve, kao neodvojivog dijela crnogorskog državnog i nacionalnog identiteta”, navodi se u novom programu DPS-a.

Obećano jačanje državnog identiteta kao i programska obaveza o obnovi autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve ekspresno je, nakon prošlonedjeljne sjednice Vlade Crne Gore, pretočeno u konačno stavljanje pred parlament Prijedloga zakona o slobodi vjeroispovijesti.

POZICIONIRANJE PARTIJE

Kako je za usvajanje zakona potrebna prosta većinau parlamentu, logično je očekivati da će biti usvojen u Skupštini do kraja godine, suprotno mnogim procjenama da DPS neće, u izbornoj godini, povlačiti poteze koji mogu izazvati šire javne polemike.

Moguće je i da je unutar Demokratske partije socijalista bilo onih koji su sugerisali da se sa regulisanjem odnosa države i vjerskih zajednica„sačeka dok se ne završi izborno nadmetanje”, vrh DPS-a je odlučio da vlastito obećanje sprovede u djelo.

Ukoliko DPS uspije u svom naumu i usvoji taj društveno značajan zakon, uspješno će početi rješavanje crkvenog pitanja čije odlaganje je do temelja urušavalo ustavni koncept građanske države.

Sasvim sigurno će Srpska pravoslavna crkva koja godinama funkcioniše kao institucija za koju ne važe zakoni Crne Gore preduzeti veliku akciju protivljenja predloženom zakonu. I daće u tom naumu imati bezrezervnu podršku radikalnih prosrpskih stranaka u Crnoj Gori.

Ali, evidentno je da su na to računali partijski stratezi i prije Kongresa. Ovaj potez vrha partije (i države) definitivno će pozicionirati Demokratsku partiju socijalista u ključnog političkog faktora koji se, bez zazora, zalaže za identitetska pitanja u Crnoj Gori. To može značajno uticati ne samo na konačno rješavanje odnosa crkve i države, već na raspoloženje i orijentaciju ogromnog kontingenta crnogorskih glasača. Biće da je i ta politička računica uticala što se značajno ubrzala priča, ne samo o zakonu o slobodi vjeroispovijesti, već i o obnovi Crnogorske pravoslavne crkve.