Foto: Pixabay-

Tijela majke i ćerke, Feride i Sene Klapuh nađena su na starom muslimanskom groblju u Nikšiću 4. juna 2025. godine, potvrdila je DNK analiza. One i otac i suprug Hasan, čije tijelo još nije nađeno, žrtve su ratnog zločina počinjenog 6. jula 1992. godine. Ubijeni su monstruozno na putu prema Plužinama, pokušavajući da nađu spas u Crnoj Gori od rata u Bosni i Hercegovini. Ubice su pripadnici Vojske Republike Srpske, među kojima su bili njihove komšije i poznanici. Tijela su bačena sa mosta u rijeku Pivu, a svjedočenja sa suđenja govore da su bile ranjene ali žive kada su bačene. Prema svjedočenjima, ubice su nakon ovog zločina otišle u kafanu…

Bez imena…
Porodica Klapuh je 1992. godine sahranjena u Nikšiću bez ikakvog grobnog obilježja i službene zabilješke. A da su tu sahranjeni, pretpostavljeno je na osnovu izjava svjedoka. Nakon što su tijela otrkivena, urađena je autopsija u Kliničkom centru u Podgorici, ali nijesu identifikovana. Preživjeli član porodice Klapuh, Ferid, koji tog dana nije sa njima putovao, ranije je Pobjedi kazao da su znali ko su žrtve.

• Kada su ubijeni i kada je rađena autopsija u Podgorici, oni su znali ko su žrtve. Zašto ih nijesu tada sahranili pod imenom i prezimenom, već u grobnici bez ikakvog obilježja – rekao je on Pobjedi u junu, nakon što su tijela otrkivena.

Proširiće potragu
Komisija za nestala lica Vlade Crne Gore saopštila je da je, nakon pristiglih rezultata DNK analize iz laboratorije Međunarodne komisije za nestala lica u Hagu i obavljenog antropološkog pregleda, preliminarno potvrđen identitet dva člana porodice Klapuh, Feride i Sene.

Tijelo Hasana Klapuha nije nađeno, pa je Komisija najavila novi pregled i proširenje zone ekshumacije na istom lokalitetu, kako bi se pronašlo, a onda i identifikovalo na isti način.

– Posmrtni ostaci preliminarno identifikovanih lica biće predati Institutu za nestale osobe Bosne i Hercegovine, koji će u saradnji sa Tužilaštvom i vještakom sudske medicine sprovesti postupak konačne identifikacije. Nakon toga ostaci će biti predati porodici radi dostojanstvenog ispraćaja i ukopa – saopšteno je iz Komisije.

Komisija za nestala lica izrazila je zahvalnost svim institucijama i organizacijama koje su dale doprinos ovom procesu – stručnjacima Međunarodne komisije za nestala lica, civilnom sektoru, medijima i drugim partnerima.

Integrisani pristup potvrđuje važnost institucionalne saradnje u ostvarivanju prava porodica nestalih, kao i značaj primjene savremenih forenzičkih metoda u rasvjetljavanju sudbine žrtava oružanih sukoba na prostoru bivše SFRJ – navodi se u saopštenju.

Nazire se kraj agoniji

Tea Gorjanc-Prelević, izvršna direktorica Akcije za ljudska prava, koja već godinama podnosi inicijative da za ovaj zločin ubice konačno odgovaraju, kazala je juče Pobjedi da jedva čekaju da se pouzdano pronađu i identifikuju ostaci sve troje članova porodice Ferida Klapuha, kako bi konačno on, kome je nanijeta najveća moguća patnja i nepravda, poslije 33 godine, mogao dostojanstveno da sahrani svoje roditelje i sestru.

– Žao nam je što se ta agonija produžava, ali nadamo se da joj se sada ipak nazire kraj – kazala je Gorjanc-Prelević.

Što se tiče krivičnog gonjenja odgovornih za ubistvo Feride, Sene i Hasana Klapuha, ona ističe da su vlasti Crne Gore uradile sve što je do njih.

– Dostavljen je predmet Bosni i Hercegovini, sa svim dokazima, na osnovu kojih su petorica okrivljenih pravosnažno osuđeni u Crnoj Gori u odsustvu još 1996. godine. Iako Bosna i Hercegovina ne priznaje suđenje u odsustvu, njeno tužilaštvo bi moralo da procesuira Radomira Kovača i Zorana Vukovića na osnovu tih dokaza, ali se to, iz nama nepoznatih razloga, još ne dešava – istakla je Gorjanc-Prelević.

Ratni zločin bez pravog epiloga

U svjedočenjima pred pravosudnim orgnaima za ovaj ratni zločin, koji je velika mrlja u savremenoj crnogorskoj istoriji, navedeni su surovi i potresni iskazi koji govore da je porodica Klapuh iz Foče, platila poznanicima, pripadnicima specijalnog odreda „Dragan Nikolić“ Vojske Republike Srpske da im pomognu da pobjegnu iz rata u Bosni i Hercegovni u Crnu Goru i da se tako spasu.

„Prijatelji“ su, kada su ih preveli preko granice, izveli Hasana Klapuha, ubili ga i bacili preko mosta. Potom su teško ranili njegovu suprugu Feridu i ćerku Senu i bacilli ih obje u korito rijeke Pive.

Sudski vještak je utvrdio da su njih dvije preminule nakon nekog vremena, a od posljedica ranjavanja vatrenim oružjem i povreda nastalih padom niz provaliju.

Njihova tijela je narednog dana našao putar, a policija Crne Gore je identifikovala osumnjičene za ovaj zločin, tako što su provjeravali evidencije sa graničnog prelaza. Optužnica je podignuta početkom 1993. godine.

Više tužilaštvo je za ratni zločin osumnjičilo Janka Janjića, Zorana Simovića, Zorana Vukovića, Radomira Kovača i Vidoja Golubovića. Iako nije bio obuhvaćen optužnicom, a bio je prisutan, Milomir Kovač je ubrzo nakon ubistva porodice Klapuh izvršio samoubistvo.

Viši sud u Podgorici ih je osudio na po 20 godina zatvora za krivično djelo ubistva, a Golubovića na osam mjeseci jer nije prijavio krivično djelo. Pravosnažna presuda je donešena 1997. godine, kazna je ostala ista, ali je djelo sada kvalifikovano kao ratni zločin. Time je postala prva pravosnažna presuda za ratni zločin u Crnoj Gori.

Ova presuda nikada nije izvršena, jer osim Vidoja Golubovića, nijedan drugi okrivljeni nije bio dostupan vlastima – i izbjegli su kaznu. Na osnovu njegovog iskaza je i podignuta optužnica. Ostalima je suđeno u odsustvu, jer su bili u bjekstvu.

Dvojica su u međuvremenu preminula, a prema informacijama Interpola iz decembra 2021. godine, Vuković se nalazi u Foči. Medij Detektor je objavio da Kovač živi u Foči.

Zoran Vuković, bio je uhapšen u Srbiji 2015. godine na graničnom prelazu Kotroman, po međunarodnoj potjernici Crne Gore. U januaru je Crna Gora uputila Srbiji molbu za njegovo izručenje. Nakon tri mjeseca Viši sud u Beogradu je utvrdio da su ispunjeni svi uslovi za izručenje Vukovića Crnoj Gori. Ipak, ministar pravde Republike Srbije Nikola Selaković, nije odlučio o izručenju, zbog čega je Vuković 2016. godine pušten iz ekstradicionog pritvora. Međunarona policijska organizacija Interpol je jula 2021. godine obavijestila crnogorske vlasti da Vuković boravi u Foči, u kojoj je, prema presudi Haškog tribunala, počinio mučenja i silovanja.

Drugi osuđeni, Radomir Kovač, nalazi se na slobodi od jula 2013. godine, pošto se poslije izdržavanja kazne na koju ga je osudio Haški tribunal zbog zločina u Foči, vratio u BiH. Za njim je Crna Gora prvo raspisala nacionalnu potjernicu u aprilu 2014. godine, a potom i međunarodnu potjernicu u februaru 2015. godine.

Za Zoranom Simovićem je takođe raspisana međunarodna potjernica, a Uprava policije Crne Gore je utvrdila da on ima prijavljeno prebivalište u BiH. Radio Slobodna Evropa je od Osnovnog suda u Foči dobio informaciju da je on preminuo 2020. godine. Janko Janjić je izvršio samoubistvo 2000. godine prilikom pokušaja pripadnika SFOR-a da ga uhapse na osnovu optužnice Haškog tribunala.

Osnovane sumnje

Brojne crnogorske NVO duže od deceniju insistiraju da se zločinci privedu pravdi, odnosno da odsluže kaznu. Tako je Ministarstvo pravde obavijestilo HRA u decembru 2023. godine da je spremno da uz podršku BiH organizuje ekshumaciju. Građanski aktivista Aleksandar Saša Zeković tražio je da Crna Gora omogući sahranu posmrtnih ostataka porodice Klapuh na dostojanstven način, o trošku države i sa državnim počastima na mjestu koje odredi porodica.

Ministarstvo pravde Crne Gore se nakon apela HRA, 3. oktobra 2022. godine, obratilo Ministarstvu pravde BiH molbom da se prema Vukoviću, Kovaču i Simoviću izvrši dvadesetogodišnja kazna zatvora, koja je izrečena pravosnažnom presudom Višeg suda u Podgorici, na osnovu Evropske konvencije o prenosu postupka u krivičnim stvarima. Ministarstvo Bosne i Hercegovine je crnogorskim kolegama odgovorilo da zahtjev nije razumljiv i da nijesu precizirani lični podaci osuđenih.