Piše: psiholog Danilo Milikić, povodom 10. oktobra – Svjetskog dana mentalnog zdravlja

Briga o mentalnom zdravlju u savremenom društvu je samo jedan dio brige o sebi i sopstvenom zdravlju. Adekvatno mentalno zdravlje omogućava pojedincu da normalno obavlja svakodnevne aktivnosti ali i da uživa u životu. Takođe je bitno kada govorimo o mentalnom zdravlju, istaći i uticaj koji ima na fizičko zdravlje.

Da ovo nije tema koja je prisutna samo u savremenom društvu, možemo vidjeti i kroz istoriju. Oduvijek su, u svim kulturama, postojali ljudi koje je njihova sredina smatrala čudnim i neobičnim. Tako da možemo u antičkom periodu naći interesovanje i brigu za mentalno zdravlje odnosno mentalne teškoće. Hipokrat i Galen se bave dijagnostikovanjem i liječenjem manije, melanholije, paranoje i histerije, takođe se u njihovom radu ističe značaj razumjevanja i poimanja samog sebe. Srednji vijek, obilježava nerazumijevanje i neprihvatanje mentalnih teškoća i prisustvo fizičkog nasilja nad osobama sa psihičkim teškoćama, sve do pojave prve revolucije u psihijatriji. Period za nastanak prve revolucije u psihijatriji uzima se 1789. godina, kada se prepoznaje značaj razumijevanja, empatije, humanog tretmana osoba sa psihičkim teškoćama. Zatim dalje razumijevanje mentalnog zdravlja odnosno mentalnih teškoća, počinje sa drugom revolucijom u psihijatriji odnosno teorijom i metodologijom Sigmunda Frojda. U 20. Vijeku sa dvije krupne promjene, razvojem psihofarmakologije i pojave socijalne psihijatrije nastaje i treća revolucija u shvatanju mentalnog zdravlja odnosno mentalnih teškoća. Imajući u vidu istorijski razvoj shvatanja mentalnog zdravlja dolazimo do savremenog društva i njegovog poimanja mentalnog zdravlja.

Danas, mentalno zdravlje se shvata kao širi koncept a ne samo odsustvo psihičkih poremećaja. Mentalno zdravlje SZO definiše: „stanjem blagostanja u kome osoba realizuje sopstvene kapacitete, u kome može da izlazi na kraj sa uobičajnim životnim stresorima, da radi produktivno i ispunjeno, kao i da je sposobna da doprinosi svojoj zajednici“.

Brojni su faktori koji utiču na kvalitet mentalnog zdravlja, potpunu listu svih faktora koji utiču na pojedinca nemoguće je sastaviti, jer svaki pojedinac predstavlja svijet za sebe. U gruboj podjeli možemo ih svrstati u spoljašnje i unutrašnje faktore. U spoljašnje faktore bi spadali uticaj sredine, traumatska iskustva, uslovi života, zlostavljanje, zloupotreba supstanci, a u unutrašnje faktore biološka i genska predispozicija pojedinca, osobine ličnosti.

Osnovni indikatori narušenog mentalnog zdravlja su: gubitak interesovanja za aktivnosti koje su dovodile do zadovoljstva pojedinca; osjećaj tuge, straha ili osjećaj praznine; osjećaj tjeskobe ili stresa; prisustvo suicidnih namjera.

Prisustvo navedenih indikatora, pojedincu treba da bude pokazatelj da se obrati stručnoj osobi, izabranom ljekaru, psihijatru ili psihologu.