U 2018. godini, na području opštine Pljevlja uzorkovanje zemljišta je izvršeno na 8 sledećih lokacija: Jalovište TE –poljoprivredno zemljište u blizini jalovišta TE Pljevlja, Komini –poljoprivredno zemljište pored puta, Vilići –poljoprivredno zemljište pored saobraćajnice prema Đurđevića Tari, Gradac, Trafostanica Ševari, 24 Trafostanica Kalušići, Trafostanica Židovići i Dječije igralište (u Skerlićevoj ulici).

Rezultati ispitivanja zagađenosti zemljišta pokazuju sledeće: Analizom uzorka zemljišta uzorkovanog na lokaciji u blizini jalovišta TE Pljevlja, utvrđeno je da sadržaj fluora premašuje maksimalno dozvoljenu koncentraciju normiranu Pravilnikom, dok je sadržaj ostalih neorganskih i svih organskih polutanata ispod propisanih graničnih vrijednosti.

Analizom uzoraka zemljišta sa lokacija Komini i Vilići nisu detektovana odstupanja od Pravilnikom propisanih vrijednosti za koncentracije svih ispitivanih neorganskih i organskih zagađujućih supstanci.

Odstupanja od Pravilnikom propisanih koncentracija evidentirana su analizom zemljišta uzorkovanog na lokaciji Gradac. Iste se odnose na povećan sadržaj neorganskih parametara kadmijuma, olova, žive, arsena, fluora, bakra, bora i cinka. Sadržaj ostalih ispitivanih neorganskih, kao i svih organskih supstanci na ovoj lokaciji ne prevazilazi vrijednosti normirane Pravilnikom.

U uzorcima zemljišta uzorkovanim pored trafostanica (Ševari, Kalušići, Židovići) utvrđen je povećan sadržaj olova, dok sadržaj svih ostalih neorganskih, kao i svih organskih parametara (uključujući i PCB kongenere, dioksine i furane) ne prevazilazi maksimalno dozvoljene koncentracije propisane Pravilnikom.

Rezultati analize zemljišta uzorkovanom na dječijem igralištu (u Skerlićevoj ulici) navedeni su u nastavku ovog poglavlja.

Ukupni rezultati dodatnih analiza za navedena prekoračenja parametara na sledećim lokacijama: -Zemljište sa lokacija jalovište TE Povećan sadržaj fluora u uzorku zemljišta sa ove lokacije pripisuje se karakterističnom sastavu zemljišta u Crnoj Gori, koje je prirodno bogato fluorom.

-Zemljište sa lokacije Gradac Povećan sadržaj svih navedenih parametara u zemljištu sa ove lokacije najvećim dijelom je povezan sa geohemijskim sastavom zemljišta tog područja. Ipak, povećanje sadržaja kadmijuma povezano je sa snažnim antropogenim uticajem. Specifičan geohemijski sastav na lokaciji Gradac i njegove okoline uslovljava evidentirano povećane sadržaje fluora (kojim je zemljište u Crnoj Gori prirodno bogato), zatim olova i cinka (rudnik za eksploataciju istih postoji u blizini), kao i arsena i bakra, njihovih prirodnih “pratioca“ (to jest prirodnih nečistoća ruda olova i cinka).

Značajno je i to da je najveći procenat olova u uzorku tog zemljišta (83%) strukturno inkorporiran u silikatnim i oksidnim mineralima i ostalim formama, koje se u prirodnim uslovima, kao i pod promjenom uslova sredine, teško mogu mobilisati iz geološkog materijala. Dakle, usled svoje neznatne biodostupnosti ne predstavlja rizik za okolinu. Nepostojanje rastvornih formi cinkau uzorku zemljišta sa ove lokacije, kao i formi u obliku karbonata, ukazuje na njegovu slabu dostupnost spoljašnjoj sredini, osim u slučajevima ekstremnijih promjena uslova okoline. Ukupan sadržaj arsena u zemljištu sa ove lokacije (100%) prisutan je u oblicima koji se u prirodnim uslovima, kao i pod promjenom uslova sredine, teško mogu mobilisati iz geološkog materijala. Dakle, usled svoje neznatne biodostupnosti ne predstavlja rizik za okolinu. Od ukupnog sadržaja bakrasa ove lokacije, oko 60% prisutno je u formama sa gvožđevim oksidima koji igraju najznačajniju ulogu u vezivanju i geohemiji bakra. Vezivanje bakra za minerale i okside gvožđa i mangana uvijek ukazuje na neposrednu blizinu rudarskih nalazišta ili izvora antropogenog porijekla. Kad je ova lokacija u pitanju, oba faktora igraju ulogu: i geohemijski (rudnik olova i cinka je u neposrednoj blizini), ali i anropogeni (flotacijsko jalovište istog rudnika je u neposrednoj blizini). Najveći udio ukupnog sadržaja kadmijumasa ove lokacije (oko 40%) prisutan je u karbonatnim frakcijama, koje ukazuju na izraženu mobilnosti biodostupnost ovog elementa (čime predstavljaju i rizik po okolinu), kao i na njegovo značajno antropogeno porijeklo. Povećanje sadržaja ovog teškog metala pripisuje se uticaju flotacijskog jalovišta (rudnika olova i cinka) koje postoji u blizini navedene lokacije.

Rezultati ispitivanja zagađenosti zemljišta dječijeg igrališta u Skerlićevoj ulici pokazuju sledeće:Analizom uzorka zemljišta uzorkovanog na ovoj lokaciji, evidentiran je povećan ukupan sadržaj olova i policikličnih aromatičnih ugljovodonika (PAH) u odnosu na propisane vrijednosti. Sadržaj svih ostalih neorganskih i organskih parametara detektovan je u okvirima koncentracija normiranih Pravilnikom. Ukupni rezultati dodatnih analiza za navedena prekoračenja parametara ukazuju na sledeće: Povećanje ukupnog sadržaja olova i PAH-ova (glavnih indikatora uticaja saobraćaja na zagađenje urbane sredine) pripisuje se blizini parkinga i saobraćajnice, kao i nekog drugog izvora nepotpunog sagorijevanja. Ono što je značajno jeste da je, kao i na većini lokacija u opštini Pljevlja, skoro ukupan sadržaj olova (u vidu silikatnih i oksidnih minerala) u zemljištu prisutan u oblicima koji se teško mogu mobilisati iz geološkog materijala. Dakle, usled svoje neznatne biodostupnosti ne predstavlja rizik za okolinu.

Rezultati ispitivanja kvaliteta zemljištau okolini deponije „Maljevac “Uzorkovanje zemljišta u okolini deponije „Maljevac“ (na lokacijama sjevernoi južno od deponije Maljevac)realizovano je 01. 06. 2018. godine, od strane Centra za ekotoksikološka istraživanja iz Podgorice. Prema rezultatima fizičko –hemijske analize uzoraka zemljista sa lokacija sjeverno i južno od deponije Maljevac (br. protokola CETI 364/04I br. protokola CETI 365/04), odgovaraju uslovima Pravilnika o dozvoljenim količinama opasnih ištetnih materija u zemljištu imetodama za njegovo ispitivanje (“Sl.list RCG “, br.18/97).

Rezultati ispitivanja kvaliteta zemljišta u okolini P.K. „Šuplja Stijena “Uzorkovanje zemljištana lokaciji Šula realizovano je 22.02.2019. godine, od strane Centra za ekotoksikološka istraživanja iz Podgorice,pri čemu su uzimani uzorci za fizičko-hemijsku analizu zemljišta sa više mikrolokacija, oko 250od koncesionog pola i 500 m od kopa rudnika olova i cinka-obradivo zemljište ina obodu koncesionog polja-neobradivo zemljište. Uzorkovanje uzoraka zemljišta izvršeno je uskladu sa smjernicama Pravilnika o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija uzemljištu i metodama za njegovo ispitivanje(Sl. List RCG. 18/97).-Prema rezultatima fizičko-hemijske analize uzorak zemljišta uzorkovan na lokaciji Šula sa više mikrolokacija na obodu koncesionog polja-neobradivo zemljište (br.pr.CETI 12/11), ne odgovara uslovimaPravilnika o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njegovo ispitivanje(Sl. List RCG. 18/97) zbog povećanog sadržaja kadmijuma, olova, arsena, hroma, nikla, fluora,cinka,borai organokalajnih jedinjenja.

-Prema rezultatima fizičko-hemijske analizeuzorak zemljišta uzorkovan na lokaciji Šula sa više mikrolokacija, oko 250 od koncesionog pola i 500 m od oboda kopa rudnika –obradivo zemljište (br.pr.CETI 13/11), ne odgovara uslovima Pravilnika o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija uzemljištu i metodama za njegovo ispitivanje(Sl. List RCG. 18/97) zbog povećanog sadržaja kadmijuma, olova, arsena, hroma,nikla, fluora, cinka, bora i organokalajnih jedinjenja.

Zaključak

Osnovni izvori zagađivanja zemljišta: 1.zagađenja iz atmosfere, 2.zagađenja iz otpadnih voda i 3.neadekvatno odlaganje komunalnog i industrijskog otpada što predstavlja jedan od najznačajnijih načina zagađenja. Zemljište se ispituje u blizini većih gradskih i industrijskih naselja, deponija i otpada, prometnih saobraćajnica, pepelišta, odlagališta jalovine i dr. ispituje se na sadržaj navedenih opasnih i štetnih materija, a po potrebi i narušenih hemijskih , fizičkih i bioloških svojstava (čl.7. tačka Pravilnika).U uzorku zemljišta uzorkovanom u blizini jalovišta TE Pljevlja sadržaj svih ispitivanih parametara ne premašuje propisane normative. Izuzetak je povećan sadržaj fluora, koji se ne pripisuje uticaju jalovišta. Na lokaciji Gradac evidentirano je povećanje sadržaja kadmijuma, olova, arsena, fluora, bakra, bora i cinka. a na lokaciji Šula sadržajkadmijuma, olova, arsena, hroma, nikla, fluora, cinka, bora i organokalajnih jedinjenja.

Povećanje ukupnog sadržaja olova i PAH-ova (glavnih indikatora uticaja saobraćaja na zagađenje urbane sredine) na dječijem igralištu pripisuje se blizini parkingai saobraćajnice, kao i nekog drugog izvora nepotpunog sagorijevanja. Značajno je navesti i to da je, kao i na većini lokacija u opštini Pljevlja, skoro ukupan sadržaj olova i arsena u zemljištu prisutan u oblicima koji se tesko mogu mobilisati iz geološkog materijala. Dakle, usljed svoje neznatne biodostupnosti ne predstavljaju rizik na okolinu.

Isto tako, sadržaj cinka je uglavnom prisutan u formama slabo dostupnim spoljašnjoj sredini, osim u slučajevima nekih ekstremnijih promjena uslova u životnoj sredini.Povećan sadržaj svih navedenih parametara u zemljištu sa lokacije Gradac najvećim dijelom je povezan sa geohemijskim sastavom zemljišta tog područja. Ipak, povećanje sadržaja kadmijuma povezano je sa snažnim antropogenim uticajem .