Srbija skoro sedam godina ne izručuje Crnoj Gori Zorana Vukovića, osuđenog na 20 godina zatvora zbog ubistva Hasana, Feride i Sene Klapuh u Plužinama 6. jula 1992.

Najčudnije u ovom slučaju je da je Vuković 25. decembra 2015. godine uhapšen u Srbiji, na graničnom prelazu Kotroman, po međunarodnoj potjernici Crne Gore. Određen mu je ekstradicioni pritvor, ali umjesto izručenja, njemu se gubi svaki trag. Srpsko Ministarstvo pravde uporno ćuti o ovom ratnom zločincu ne odgovarajući na molbu i dvije urgencije iz Crne Gore.

Sud je utvrdio da su okrivljeni 6. jula 1992. godine za novac prevezli Hasana, Feridu i njihovu kćerku Senu Klapuh iz Foče u Crnu Goru. Kada su stigli nadomak brane Mratinje, na rijeci Pivi, zaustavili su se, izveli iz vozila oca, majku i kćerku, pucali u njih i gurnuli ih niz liticu.

”Ja sam izašao iz vozila i po naređenju Janjića posipao pijesak na tragove krvi koji su poticali od Hasana i Feride. Ćerka Klapuha, Sena, je vrištala i molila da je ne ubiju i uputila se prema brani tunelom. Za istom su pošli Zoran Simović i Zoran Vuković…u tunelu se čuo pucanj”, svjedočio je Vidoje Golubović.

Viši sud u Podgorici je prvom pravosnažnom presudom u Crnoj Gori za ratne zločine počinjene devedesetih godina na području bivše Jugoslavije, osim Golubovića, na po 20 godina zatvora, osudio Janka Janjića, Radomira Kovača, Zorana Simovića i Zorana Vukovića, pripadnike Vojske Republike Srpske.

Međutim, nijedan od njih, osim Golubovića, nije izdržao kaznu. On je osuđen na osam mjeseci zbog neprijavljivanja zločina i zločinaca.

Kovač i Simović se najverovatnije nalaze u Bosni i Hercegovini, dok je četvrti osuđeni, Janko Janjić, izvršio samoubistvo 2000. godine prilikom pokušaja pripadnika SFOR-a da ga uhapse na osnovu optužnice Haškog tribunala.

Gdje se, međutim, nalazi Zoran Vuković teško je sa sigurnošću utvrditi.

Iz Ministarstva pravde, kojim rukovodi ministar Marko Kovač, Vijestima su odgovorili da su 18. januara 2016. godine uputili Ministarstvu pravde Republike Srbije molbu za izručenje osuđenog Zorana Vukovića.

”Radi izdržavanja kazne zatvora u trajanju od 20 godina, pravosnažno, u odsustvu izrečene presudom Višeg suda u Podgorici K.br.20/96 od 16.12.1996. godine”.

Objašnjavaju da su Višem sudu Beogradu, koji je tražio dopunu dokumentacije potrebne za odlučivanje po molbi za izručenje Crne Gore, još 23. februara 2016. godine dostavili tražene spise.

”Kako odgovor pravosudnih organa Republike Srbije nije stizao, Ministarstvo pravde Crne Gore je 12. 9. 2018. godine uputilo prvu, a 7. 7. 2020. godine drugu urgenciju Ministarstvu pravde Republike Srbije za dostavljanje odgovora po molbi za izručenje. Odgovor na molbu i urgencije još nije stigao”, ističu u Ministarstvu pravde u pisanom odgovoru dostavljenom Vijestima.

Iz tog Vladinog resora nije odgovoreno da li su ikada dobili objašnjenje zbog čega ekstradicioni postupak traje sedam godina.

Bez odgovora ostalo je i pitanje da li MP i dalje insistira na izručenju Vukovića.

Odgovor iz srpskog Ministarstva pravde nije do danas stigao ni Vijestima, koje su takođe zatražile pojašnjenje o detaljima u vezi Zorana Vukovića.

U ovako ozbiljnim slučajevima štetno je i opasno nagađati zašto Ministarstvo pravde Republike Srbije uporno ćuti o Zoranu Vukoviću. Ipak, šta god da je u pitanju, sve dok pravosudnim organima Crne Gore ne stigne pojašnjenje zašto je ovaj ratni zločinac, koga je i Haški tribunal osudio na 12 godina zatvora, pušten iz ekstradicionog pritvora, ostaće gorak ukus sumnji da je neko u Srbiji zaštitio i još štiti Vukovića od zaslužene kazne za ubistvo porodice Klapuh.

Hasana, Feridu i Senu Klapuh ubila su u Plužinama, 6. jula 1992, petorica pripadnika odreda “Dragan Nikolić” Vojske Republike Srpske (VRS), koji su za to beskrupulozno ubistvo, kvalifikovano kao ratni zločin protiv civilnog stanovništva, pravosnažno osuđeni u Crnoj Gori još 1996. godine.

Ne zna se ni gdje je Simović

Iz HRA navode da su od bivšeg ministra pravde, ljudskih i manjinskih prava, Vladimira Leposavića, u februaru 2021, obaviješteni da je Ministarstvo pravde Crne Gore tek u decembru 2020. godine uputilo zamolnicu Ministarstvu pravde BiH da ta država preuzme izdržavanje kazne zatvora za Radomira Kovača.

”Međutim, sud BiH je u aprilu 2021. godine odbio da izvrši presudu u odnosu na njega, jer bilateralni Ugovor o međusobnom izvršavanju sudskih odluka u krivičnim stvarima između BiH i Crne Gore propisuje da se izvršenje neće preuzeti kada je sudska odluka (čije se izvršenje traži) donijeta u odsustvu osuđenog lica. HRA je nedavno u pismu novom ministru pravde, Marku Kovaču, predložila kao moguće rješenje problema ustupanje krivičnog gonjenja osuđenih izvršilaca ovog zločina Bosni i Hercegovini, u cilju sprečavanja da oni praktično budu amnestirani za izvršeni ratni zločin”, objašnjavaju u HRA.

Za Zoranom Simovićem Crna Gora je takođe raspisala međunarodnu potjernicu. Uprava policije Crne Gore je utvrdila da on ima prijavljeno prebivalište u BiH, ali da je nepoznato gdje se trenutno nalazi.

Načelo “ne bis in idem”

Slučaj porodice Klapuh je jedinstven predmet u kojem imamo utvrđen identitet počinilaca i pravosnažnu presudu, koja se do danas ne može izvršiti zbog pravnih prepreka u bilateralnim ugovorima, ocijenio je svojevremeno Branimir Janjević, generalni direktor Direktorata za međunarodnu pravosudnu saradnju u Ministarstvu pravde.

”Načelo ne bis in idem (ne dva puta o jednom – prim.aut.) predstavlja vjerovatno rizik za svakog tužioca, ali ovaj slučaj opravdava potrebu da se to načelo mora konačno fleksibilnije posmatrati, jer ne znam šta nam drugo preostaje da se u ovom slučaju dođe do pravde”, kazao je Janjević istakavši da je Ministarstvo pravde više puta apelovalo na Republiku Srbiju da izruči Vukovića, posebno jer je Okružni sud u Beogradu još 2016. utvrdio da su za to ispunjeni uslovi, ali bez rezultata.

Janjević je saopštio i da nijesu naišli na pozitivan odgovor institucija Bosne i Hercegovine kada je u pitanju preuzimanje predmeta u odnosu na procesuiranje pravosnažno osuđenog Radomira Kovača.

Govoreći o načelu “ne bis in idem” koje bi se moglo primijeniti i prilikom ponovnog otvaranja starih predmeta, profesor međunarodnog prava ljudskih prava i bivši sudija suda u Strazburu, Nebojša Vučinić, je ukazao na to da ne možemo mehanički primjenjivati institute unutrašnjeg prava već ih tumačiti u skladu sa standardima međunarodnog humanitarnog prava razvijenog u jurisprudenciji međunarodnih sudova. Istakao je presudu Velikog vijeća u predmetu Marguš protiv Hrvatske u kojoj je rečeno da ponavljanje postupka zbog pogrešne pravne kvalifikacije ne predstavlja kršenje tog načela.

U Hagu osuđen i zbog sistematskih silovanja djevojčica i žena

Vukovića je Međunarodni krivični sud za ratne zločine za bivšu Jugoslaviju 2001. osudio na 12 godina zatvora za zločine protiv čovječnosti (silovanja i mučenja), počinjene protiv civilnog bošnjačkog stanovništva u opštini Foča tokom rata u Bosni i Hercegovini.

Zoran Vuković optužen je sa Dragoljubom Kunarcem, Radomirom Kovačem, Draganom Zelenovićem, Gojkom Jankovićem, Jankom Janjićem, Radovanom Stankovićem i Draganom Gagovićem za zločine protiv čovječnosti, uključujući sistematska silovanja djevojčica i žena.

Nakon odslužene dvije trećine kazne, pušten je na slobodu 2008. godine.