Raširen je i stav da postoji zajednički etnički identitet, koji se ne zasniva samo na kulturi, jeziku i vjeri, već i na biološkom poreklu. Taj etno – ili genetski nacionalizam bio je jedan od razloga za krvave devedesete i građanski rata u republikama bivše Jugoslavije.

Način razmišljanja je bio: Prvi smo bili ovdje, vrijedimo više od ostalih, potpuno smo drugačiji, zato možemo da dominiramo ostalima i da ih istjeramo. Ovo razmišljanje je i danas rasprostranjeno.

Srpski novinar Ratko Dmitrović, koji je kasnije postao ministar porodice i demografije, rekao je 2018. da su Srbi, Hrvati, Bošnjaci i Crnogorci svi istog porijekla: svi su Srbi. „Nije teško priznati istinu. Ne boli“, tvitovao je on.

Prema njegovim riječima, ostale etničke grupe su zapravo Srbi koji su jednostavno izdali svoje srpstvo.

Bivši hrvatski ministar obrazovanja Dragan Primorac, doktor i genetičar, smatra da su „više od tri četvrtine današnjih hrvatskih muškaraca potomci starih Evropljana koji su živjeli u posljednjem ledenom dobu prije 20.000 godina na području današnje Hrvatske, Slovenije i Bosne i Hercegovine“.

Harvardska studija: Nema značajnih genetskih razlika

Te priče su naučne gluposti, što dokazuje nova studija sa Harvarda.

– Kada biste mi dali DNK neke osobe i morao bih da vam kažem da li je ta osoba Hrvat ili Srbin, bilo bi izuzetno teško. Hrvati, Srbi i drugi su kulturni pojmovi, ali ne odražavaju veoma staru diferencijaciju. U njihovoj demografsko-genetskoj istoriji – kaže arheogenetičar Injigo Olalde, jedan od autora studije Genetska istorija Balkana od rimske granice do seobe Slovena koja je objavljena u decembru.

U studiji su analizirali DNK podatke 146 skeleta ljudi koji su živeli u prvom milenijumu nove ere i iskopani su sa 20 različitih lokacija na Balkanu – u Hrvatskoj, Srbiji, Sjevernoj Makedoniji, Bugarskoj, Rumuniji, Grčkoj i Albaniji.

Rezultati otkrivaju sljedeće: prvo, genetski fond svih ovih jedinki je sličan, a drugo, skoro identičan genetičkom fondu današnjih Jugoistočnih Evropljana.

– Bez obzira na savremene nacionalne granice, stanovništvo u našoj studijskoj oblasti oblikovano je sličnim procesima migracije i promena – kaže Olalde.

Ovo sugeriše da su se važni demografski događaji koji su doprinijeli formiranju današnjih grupa desili već oko 1000. godine nove ere.

Nije bilo zamjene, već miješanja

Migracioni tokovi se takođe mogu pratiti analizom DNK. Između 250. i 550. godine nove ere, ljudi iz centralne i severne Evrope i pontsko-kaspijske stepe stigli su u jugoistočnu Evropu. Po završetku rimske vladavine, odnosno između 6. i 10. vijeka, iz sjeveroistočne Evrope dolazi sve veći broj migranata koji su govorili slovenski.

Prema studiji, njihov DNK se danas može naći kod 30 do 60 odsto stanovništva na Balkanu. Ovi migranti nisu zamijenili ljude koji su živjeli u regionu tokom bronzanog ili gvozdenog doba, već su se miješali sa njima.

Genetski materijal ljudi iz gvozdenog i bronzanog doba nalazi se u oko 22 odsto današnje populacije, a genetski materijal predaka iz Zapadne Anadolije u oko 23 odsto, kaže Olalde u intervjuu za NZZ am Sonntag.

Pitanje je da li će studija naći put u svijesti šire javnosti na Balkanu. Jer ovdje neki „naučnici“ doprinose nacionalističkoj i rasističkoj istoriografiji. U Hrvatskoj su to bile teorije Franje Račkog. Tvrdio je da su Hrvati tokom seobe stigli u „djelimično praznu kuću“, pa se nisu miješali, a da sadašnje stanovništvo vodi direktno poreklo od doseljenika koji govore slovensko.

Florijan Biber, direktor Centra za studije jugoistočne Evrope Univerziteta u Gracu, kaže da kritički pogled na podjelu na etničke grupe nije rasprostranjen.

– Postoji mnogo više saniranih istorijskih narativa koji zanemaruju primjese i veze – kaže on.

Političarka radikalne desnice bosanskih Srba Biljana Plavšić, bivša potpredsjednica Republike Srpske, izjavila je 1993. da ona i drugi srpski nacionalisti nisu mogli da pregovaraju sa muslimanima iz genetskih razloga.

– To je bio genetski deformisani materijal koji je prihvatio islam. A sada, naravno, postaje sve koncentrisaniji sa svakom sljedećom generacijom. Postaje sve gore i gore. Tokom vjekova, geni su nastavili da propadaju – kaže ovaj biolog.