Nijesam puno zainteresovan za ove izbore, vidim da su isti igrači pa izbjegavam da to slušam i gledam, kaže Ivica Vukčević u odgovoru na pitanje Radio Slobodna Evropa (RSE) koliko prati izbornu kampanju u medijima. Izbori u Crnoj Gori na kojim učestvuje šest koalicionih lista i pet političkih partija zakazani su za 30. avgust. Kampanja je zvanično počela 5. avgusta.

“Na Fejsbuku svako malo iskaču baneri i razna obavještenja o aktivnostima partija pa eto ponekad pogledam da vidim šta se poručuje. Televiziju i radio ne pratim mnogo”, objašnjava Ivica Vukčević preduzetnik iz Podgorice.

Mirko, policajac u penziji kaže da povremeno prati izbornu kampanju a da se najviše informiše preko portala upoređujući sadržaje na prorežimskim i antivladinim: “Pokušavam negdje da iskristališem neki zaključak o učesnicima izbora i iskreno da vam kažem sve ovo što sam do sada čuo nije ništa novo u odnosu na ono što slušamo unazad 20 godina, pri tom mislim i na poruke koje dolaze od vlasti i na one koje šalje opozicija”, kaže Mirko.

Da li mediji pružaju realnu sliku?

Da su crnogorski mediji tokom predizborne kampanje podijeljeni na one koji promovišu opoziciju s jedne, i vlast s druge strane, zapaža i Daliborka Uljarević izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO).

Uljarević u razgovoru za RSE kaže da je monitoring CGO pokazao izvještavanje koje ne daje građanima realnu sliku.

“Odnos medija prema nekoj listi odslikava i ton (izvjestača) koji se koristi. I činjenica je da su u tom dijelu crnogorski mediji očekivano polarizovani. Pa tako oni kritički orjentisani ili jasno svrstani uz neku opozicionu partiju imaju naglašeno negativan odnos prema vlastima, što je nekad utemeljeno na istraživačkim tekstovima i činjenicama, a nekad je rezultat slobodnih i vrlo upitnih komentara. Na drugoj strani, provladini mediji imaju isključivo kritički pristup i negativne objave o opozicionim izbornim temama, koje nekad prelaze u tabloidno izvještavanje. Istovremeno su partije vladajuće koalicije prikazane u pozitivnom ili neutralnom svijetlu”.

Mislim da to prosječnom građaninu ne daje dovoljno realnu sliku, kaže Uljarević: “Da bi ste je vi stekli morate da pratite različite medije i da probate da iz toga izvučete šta je zapravo činjenično zasnovano, što je istina u svemu tome”, smatra Uljarević.

Svako svoje medije prati

I građani priznaju da u predizbornoj kampanji imaju svoje favorite kako među političarima tako i među medijima. Penzioner Milovan Radetić kaže da od domaćih medija kampanju prati isključivo na opozicionim televizijama.

“O ovim našim izborima se informišem i preko Radio televizije Srbije…Ostalima ništa ne vjerujem”, kaže penzioner Radetić za RSE.

Kome ide dominatna medijska podrška?

U nevladinoj organizaciji Media centar, koja je pratila najznačajnije televizijske stanice, sa nacionalnom pokrivenošću smatraju da će partije vlasti do kraja kampanje imati značajnu podršku najvećeg dijela komercijalnih i javnih emitera.

“Naši podaci za devet dana kampanje posmatranja informativnih sadržaja govore da je primjetna dominacija promotivnih objava u odnosu na ono što radi vlast a da je opozicija u mnogo gorem položaju. I da je veoma malo priloga u kojima je moguće čuti stav opozicije i tematskih priloga koji su pripremljeni na način da se mogu čuti sve zainteresovane strane. Javni servis (RTCG) prednjači u promovisanju aktivnosti vladajuće političke grupacije. 30 objava je bilo za devet dana u njihovom centralnom dnevniku u korist vlasti. Za isto to vrijeme notirali smo tri tematska priloga gdje je opozicija imala priliku da saopšti stav”, kazao je Đurović koji primjećuje deficit analitičkih novinarskih sadržaja.

Daliborka Uljarević ističe da je, iako je kampanja kratka, primjetan zamor medija u izvještavanju zbog pandemije i godišnjih odmora.

Ona ocjenjuje da mediji površno obrađuju predizbornu kampanju jer ne obrađuju teme koje su od suštinske važnosti za crnogorsko društvo: “Mi nijesmo imali do sada prave ili istraživačke ili analitičke tekstove koji bi uporedili ono što piše u izbornim programima da vidimo koliko su oni realni, da vidimo su šta političke partije uradile u prethodnom periodu od obećanja, koliko to utiče na građane. Na kraju krajeva, da vidimo kakvi su njihovi stavovi o nekim od ključnih tema i koliko je to izvodljivo”.

Uljarević ukazuje i da mediji često služe kao platforma za nekritičko plasiranje partijskih sadržaja: „I vrlo važno stvar čini mi se ne vidim da se postavljaju neprijatna pitanja nosiocima izbornih lista ili aktivistima, više se stiče utisak da se prenosi ono što same partije plasiraju pa bilo da se radi o promociji njihovih programa ili o onome što su njihovi međusobni sukobljeni stavovi”, kaže Daliborka Uljarević.

Kampanje i društvene mreže

Predizbornu kampanju koja ulazi u poslednjih deset dana Luka, student političkih nauka ocjenjuje zanimljivom jer se uglavnom odvija na društvenim mrežama.

“Interesantno mi je kako se ta politička debata preselila sa ulica, mitinga i promocija na internet zbog poznate situacije sa koronom. Kampanju pratim na Fejsbuku i ima zanimljivih detalja, živa je. Biće interesantno da vidimo kome se ta virtualna kampanja najviše isplatila”, kaže za RSE Luka.

Digitalni fornzički centar (DFC) je radio monitoring objava o izbornim listama na Fejsbuk stranicama i grupama u prvih petnaest dana avgusta kako bi utvrdili njihovu zastupljenost, ključne teme u člancima kao i njihov domet na društvenim mrežama, kaže za RSE Borislav Višnjić, portparol DFC-a.

“Fejsbuk postaje sve bitniji faktor u kampanji pogotovu zbog situacije sa koronom kada su javna okupljanja ograničena. Postoji više od deset zvaničnih naloga opozicionih lista na toj društvenoj mreži koji svakodnevo objavljuju poruke. Specifičnost za FB je da postoji mnogo prosrpski orijentisanih grupa i stranica, koje otvoreno podržavaju opoziciju i pozivaju na smjenu vlasti”, kazao je Višnjić i podsjetio da su društvene mreže poligon za lažne vijesti.

“Dezinformacije su uvijek opasne a posebno u periodu predizborne kampanje jer se tada plasiraju sa ciljem diskreditacije političkih protivnika i zbog pridobijanja veće podrške građana”, kazao je Višnjić.

U konačnom izvještaju nakon posljednjih parlamentarnih izbora 2016. godine, Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) kostatovao je da su mediji podijeljeni po političkoj osnovi kao i da im nedostaje istraživačko izvještavanje.

Prema izvještaju, crnogorskim medijima nedostaje i “detaljno izvještavanje koje je neophodno za uredničku nezavisnost”, što smanjuje analitičke sadržaje. Odsustvo jasne definicije političke reklame dovelo je do zabune među medijima i učesnicima procesa, navodi OEBS uz podsjećanje da ne postoji efikasno regulatorno ili samoregulatorno tijelo.