Nedavno objavljeni rezultati prošlogodišnje ljetnje turističke sezone bacaju svjetlo na stanje turizma u Crnoj Gori, a komentari prof. dr Rada Ratkovića, dekana Fakulteta za biznis i turizam u Budvi, jasno pokazuju duboku zabrinutost. Njegova analiza otkriva duboke pukotine u crnogorskom turizmu, prikazujući tužnu sliku koja se proteže kroz sve njegove slojeve.

Uvid u statistiku o popunjenosti smještaja otkriva alarmantno niske brojke, posebno u individualnom smještaju, koji je, prema procjeni, bio popunjen samo oko šest odsto tokom prošle sezone. Rusija i Srbija dominiraju kao glavni izvori gostiju, dok se učešće drugih zemalja, poput BiH, Ukrajine, Kosova, Njemačke i Turske, takođe primjećuje, ali u manjoj mjeri.

Pad turističkih tokova

Prof. Ratković ukazuje na kontinuirani pad turističkih tokova, što se, po njegovom mišljenju, može povezati s širim kriznim ambijentom i nedostatkom adekvatnog upravljanja turizmom na destinacijskom nivou. Ističe da će se ovaj trend nastaviti bez ozbiljnih reformi i usmjerenja ka proevropskim strategijama.

– Svjedočimo procesu tihog odumiranja turizma, paralelno sa odumiranjem države. U individualnom smještaju, koji je naknadno procijenjen, a ne ažurno evidentiran, bilježimo stepen popunjenosti od oko šest odsto (22 dana pune zauzetosti), a glavni emitivni favoriti su: Rusija (32 odsto) i Srbija (23 odsto). Primjetno učešće imaju BiH (9,4 odsto), Ukrajina (4,5 odsto), Kosovo (4 odsto), Njemačka (3,7 odsto)i Turska (2,8 odsto). U ukupnom smještaju je situacija slična, osnosno nešto manja (u individualnom smještaju pomenute zemlje učestvuju sa oko 79 odsto, a u ukupnom sa oko 69 odsto). Stepen popunjenosti osnovnog smještaja je u 2023. godini bio oko 25 odsto, što je na nivou prethodne godine, ali oko dva i po puta manje nego u vodećim turističkim zemljama Mediterana – kazao je Ratković.

On smatra da će se negativni turistički tokovi nastaviti s obzirom na ukupan krizni ambijent i zabrinjavajuću dezorijentaciju u državi, kao i potpuno zanemarivanje destinacijskog turističkog menadžmenta i organizovanog turizma.

– Realno je očekivati nastavak ili intenziviranje negativnih turističkih tokova u našoj zemlji. Upravljačke strukture i javno mnjenje, usljed potpune medijske okupacije Crne Gore, izgleda da nijesu svjesni ovih problema ili im ne pridaju značaj, što otežava afirmaciju reformskih snaga i realizaciju proevropske državne i društvena razvojne strategije. Bez obnove suverenističke i proevropske energije, negativni trendovi u turizmu će se nastaviti – poručuje Ratković dodajući da je paradoksalno da, prema istraživanju javnog mnjenja, velikom proevropskom entuzijazmu javnosti, na svim izborima u posljednje tri godine jaku podršku dobijaju antievropske i antisuverenističke snage.

Ratković smatra da će se negativni turistički tokovi nastaviti s obzirom na ukupan krizni ambijent i zabrinjavajuću dezorijentaciju u državi, kao i potpuno zanemarivanje destinacijskog turističkog menadžmenta i organizovanog turizma

– To se očituje i u turizmu, navodno hoćemo Evropu, a naši emitivni favoriti u turizmu nijesu najjača emitivna tržišta Evrope, već rusko i regionalno tržište (Srbija, BiH, Kosovo…) – istakao je Ratković.

Takođe dodaje da ove godine očekujemo masovni turizam.

– Ja bih prije rekao masovni kvaziturizam, s obzirom na to da u strukturi naše smještajne industrije dominira sekundarno stanovanje sa ukupnim učešćem od preko 70 odsto. Takav turizam je nužno u sivoj zoni, ne daje adekvatne ekonomske inpakte na ostalu privredu i društvo, pa u turizmu ređamo gubitke iz godine u godinu, niske plate, kratku sezonu… Turistički biznis se postepeno transformiše ili degeneriše u biznis nekretnina – poručio je Ratković.

Nema strategije ni ove godine

Po njegovim riječima, strategija je izostala i ove godine.

– Mi imamo strategiju razvoja turizma, dosta uopštenu, ali samo do 2025. godine. Urađen je Nacrt prostornog plana Crne Gore, koji ima vremenski horizont do 2040. godine, ali je procedura donošenja jako usporena. Bez njegovog usvajanja zaustavljen je proces izrade provedbenih planova, tako da nedostajući planovi postaju usko grlo razvoja turizma i neophodne urbanističke sanacije. Imali smo dobru marketing strategiju, ali su je vlasti, koje su došle 2020. Godine, potpuno zanemarile – kaže Ratković.

Što se tiče strukture gostiju, mišjenja je da će biti kao i prethodne tri godine.

– Dakle nepovoljna. U tom pogledu mi smo negativan primjer na Mediteranu, poput ružnog pačeta. Dok se turizam Mediterana primarno bazira na najjačim emitivnim izvorima Evrope (najviše Njemačka i Ujedinjeno Kraljevstvo…), naš turizam se oslonio na kratkosezonska i osiromašena regionalna tržišta i tržište Rusije (dominantno borave u svojim stanovima) – poručuje Ratković.

Komentari našeg sagovornika ukazuju na hitnu potrebu za temeljnim reformama u turističkom sektoru, kako bi se preokrenuo trenutni negativan trend i osigurala održivost i prosperitet u budućnosti.