U četvrtak, 23. februara 2023. u Pljevljima, održana je stručna radionica na temu daljinskog grijanja sa nazivom „Daljinsko grijanje iz obnovljivih izvora i mogućnosti za njihov razvoj u Opštini Pljevlja“.
Organizatori radionice su bili Opština Pljevlja, NVO Eko-tim, CEE Bankwatch Network i Grijanje doo – Pljevlja.

Cilj radionice je otvaranje javnog i stručnog dijaloga o mogućnostima sprovođenja daljinskog
grijanja sa obnovljivim izvorima, poput energije Sunca, geotermalne energije, otpadne toplote, kao i efikasnim tehnologijama sezonskog skladištenja toplotne energije i angažovanju industrijskih toplotnih pumpi u ovakvom sistemu.

U sklopu radionice o navedenoj temi govorili su: Diana Milev Čavor– NVO Eko – tim, Nenad Rubežić– predstavnik Opštine Pljevlja, Veselin Sekulić– predstavnik Elektroprivrede CG, Mervan Avdović– direktor Grijanje doo – Pljevlja, Denis Žiško– koordinator za daljinsko grijanje, Aarhus Centar BiH, Dejan Stojanović– direktor poslovnog udruženja Toplane Srbije, Vladislav Pavićević– nezavisni stručnjak u oblasti daljinskog grijanja, i Nataša Kovačević-koordinatorka za dekarbonizaciju sektora daljinskog grijanja za Zapadni Balkan, CEE Baknwatch Network.

Nakon uvodnih izlaganja i prezentacija panelista bilo je više pitanja i diskusija, na kojima je bilo i oprečnih mišljenja, naročito na temu daljinskog grijanja i pravedne energetske tranzicije.

Kroz panel diskusiju, kao i kroz prethodna druženja moglo se čuti dosta zanimljivih, korisnih i iskustvenih informacija.

Mervan Avdović je upoznao prisutne sa tehničkim stanjem u SDG u Pljevljima, trenutnim aktivnostima na projektovanju magistralnog vrelovoda – toplovoda od TE do grada i mjerama i rezultatima koje opština Pljevlja preduzima po pitanju energetske efikasnsti, smanjenja sagorijevanja uglja i očuvanja životne sredine.

Dejan Stojanović i Vladislav Pavićević su kroz zajedničku prezentaciju otvorili dosta tema. Upoznali su nas sa trenutnim stanjem SDG u Srbiji,  projektovanja i eksplatacije toplovodnih sistema, primjene i praktičnih osobina pojedinih energenata, projektovanja i priključenja na sekundarnu mrežu, odnosa sa kupcima, kao i daljih pravaca razvoja SDG.

Od Denisa Žiška smo saznali sa kojim problemima se susreću stanovnici tuzlanskog kantona, kako TE Tuzla utiče na ekologiju i koje su osnovne karakteristike grijanja IV generacije.

Nataša Kovačević je upoznala prisutne sa studijom Identifikacija alternative za daljinsko grijanje u Pljevljima.

Zaključci sa radionice su sledeći:

1. Visoko učešće u zagađenju pljevaljskog vazduha imaju individualna ložišta i kotlarnice na ugalj, posebno u uslovima slabog vjetra i temperaturne inverzije;
2. SDG u Pljevljima, sa tri kotla od po 2 MW i poprilično zastarjelim cijevnim sistemom što prije treba da bude zamijenjen toplifikacijom Pljevalja;
3. Osim negativnog uticaja na zdravlje ljudi i okolinu, sagorijevanje uglja stvara ogromne finansijske troškove i zdravstvenom sistemu;
4. Jedino rješenje za gašenje svih ložišta na ugalj je toplifikacija Pljevalja;
5. Radovi na toplifikaciji Pljevalja idu određenom dinamikom i zavisni su od ekološke rekonstukcije TE PV. Prvih 10 MWte iz toplifikacionog sistema se očekuju zajedno sa završetkom ekološke rekonstrukcije TE PV (kraj 2024.) i njome je predviđeno gašenje kotlarnica u Skelićevoj i SC ADA, kao i nekoliko kotlarnica u obrazovnim ustanovama;
6. Što prije pokrenuti izradu projekta sekundarne mreže toplifikacionog sistema;
7. Stvarati uslove za što brže priključivanje što većeg broja potrošača na novi toplifikacioni SDG u Pljevljima.
8. Zamjenom turbine u TE PV stvaraju se mogućnosti za isporuku i do 44 MW toplotne energije;
9. Izgradnjom magistralnog toplovoda i sekundarne mreže stvaraju se uslovi za gradsko grijanje Pljevalja, bez obzira na vrstu izvora energije (ugalj, Sunce, vjetar, biomasa, otpadna toplota i td.);
10. Preduzeće Grijanje doo – Pljevlja treba da se transformiše u preduzeće koje će se baviti distribucijom toplotne energije, od TE PV, preko toplovodnog sistema, do krajnjih potrošača.
11. Opština Pljevlja čini značajne i efektivne korake na smanjenju zagađenosti vazduha I specifične toplotne potrošnje kroz primjenu nekoliko mjera energetske efikasnosti, koje su jedinstvene, kako u Crnoj Gori, tako i u širem okruženju:
    1. Subvencionisanje nabavke peleta kao supstitucija loženju uglja;
    1. Postavljanje termofasada i zamjena spoljnje bravarije na zgradama u užem centru grada;
    1. Postavljanje termofasada i zamjena spoljnje bravarije na individualnim objektima na cijeloj teritoriji opštine (u saradnji sa UNDP);
12. U slijedećim aktivnostima opštine Pljevlja planirati subvencioniranje nabavke toplotnih pumpi, bez obzira na buduću toplifikaciju;
13. Četvrta generacija daljinskog grijanja zasnovana je konceptu dekarbonizacije, diversifikacije i decentralizacije, kao i  na primjeni mjera energetske efikasnosti, korišćenju svih vrsta izvora energije, toplotnih pumpi, sezonskih rezervoara toplote i niskotemperaturnog režima (manje od 70 ⁰C) rada  grijanja.
14. U sistemima daljinskih grijanja u Srbiji najveće učešće imaju ugljovodonici (prirodni gas i mazut), preko 84%, ugalj oko 14%, a obnovljivi izvori energije su na oko 1,5%. Cilj je da se do 2040.god. sadržaj ugljovodonika u sagorijevanju u SDG svede na oko 50% i da se  specifična potrošnja svede na ispod 100 kWh/m².
15. Donedavno su u EU najvažniji ciljevi bili smanjenje emisije CO₂ i povećanje korištenja obnovljivih izvora energije. Sada su ciljevi redefinisani: energetska sigurnost, pristupačnost, smanjenje emisije CO₂ i povećanje korištenja obnovljivih izvora energije.
16. Urađena je studija Identifikacija i analiza potencijalnih održivih rješenja za grijanje u Pljevljima, od strane ‘CEE Bankwatch Network’ i renomiranih evropskih stručnjaka za ovu oblast (septembar 2021). U analizi se navodi da su prelaz na grijanje iz obnovljivih energije i potpuno izbacivanje uglja iz upotrebe u Pljevljima, moguć i ekonomski održiv za potrošače.  Preporučuje se da se za Pljevlja usvoji diversifikovan pristup izvorima obnovljive energije za grijanje, umjesto oslanjanja na uvećanje udjela biomase.
17. Ovakvi sistemi  grijanja iz obnovljivih izvora već su dokazani i funkcionišu u našem širem i daljem okruženju (posebno u Danskoj).
18. Obzirom da je u toku ili se priprema izmjena planske dokumentacije u opštini Pljevlja (PUP i DUP) bilo bi poželjno izanalizirati i isplanirati lokacije solarnih polja i sezonskih jamskih rezervoara toplote (sa adekvatnim toplotnim pumpama), kao dopunu sistema toplifikacije Pljevalja ili kao posebni toplifikacioni sistem za pojedina gradska naselja.
19. Kameno doba se nije završilo zato što je svijetu ponestalo kamenja.

Radionici su, osim predstavnika organizatora, prisustvovali i predstavnici Odbora direktora EPCG, Odbora direktora Grijanje doo – Pljevlja, Agencije za zaštitu životne sredine, Termoelektrane Pljevlja, Rudnika uglja – Pljevlja, Opštine Danilovgrad, NVO Lipljen, NVO Legalis, NVO Da zaživi selo, i predstavnici lokalnih medija: TV Pljevlja i PV Informer.