Uoči parlamentarnih izbora “fantom birači” ponovo su aktuelna tema. Dok opozicija i civilni sektor u jeku izborne kamanje upozoravaju na nelogičnosti i zloupotrebe u biračkom spisku, ističući da u biračkom spisku ima preko 50 hiljada fantomskih birača, iz Ministarstva unutršnjih poslova, koji vodi evidenciju, takve tvrdnje odbacuju kao neistinite i ponavljaju da u biračkom spisku nema neregularnosti.

Ukoliko se uporede podaci o broju stanovnika i broju birača, jasno je da je ovaj problem evidentan i u Pljevljima. Prema poslednjim podacima MONSTAT-a u Pljevljima živi 27.531 stanivnik, a pravo glasa na parlamentarnim izborima, shodno podacima MUP-a, ima 25.211 naših sugrađana. Ukoliko izuzmemo djecu koja nemaju pravo glasa, a kojih je je u Pljevljima prema dostupnim podacima oko 3.700, u birački spisak u našem gradu upisano je više od hiljadu lica sa pravom glasa nego što zvanično imamo stanovnika.

U Pljevljima će pravo glasa na predstojećim izborima imati oko 900 birača manje u odnosu na lokalne izbore iz 2018. godine. Prema podacima MUP-a, od poslednjih izbora, u birački spisak upisano je novih 844 birača, od kojih je 793 pravo glasa steklo punoljetstvom, 35 prijavilo prebivalište u našem gradu, a prijemom u crnogorsko državljanstvo pravo glasa steklo je 16 lica.

Opozicija uoči svakih izbora upozorava na problem onih koji u državi ne žive, a “domovinu dolaze samo da brane u vrijeme izbora”, međutim, pomaka po tom pitanju nema. Jedina novina je moguće sankcionisanje takvih glasača, s obzorom da je Demokratski front napravio aplikaciju “Nek ostanu doma” putem koje građani mogu anonimno prijaviti nepravilnosti nkoje se odnose na ljude koji imaju neregularno prebivalište u Crnoj Gori koje nisu odjavili a istovremeno imaju prebivalište ili čak državljanstvo u nekim zemljama na Zapadu. Iz DF-a su kazali da će svi podaci biti sistematizovani i poslati državama na koje se odnose, te da već imaju takvih nekoliko hiljada identifikovanih osoba. Za kršenje Zakona o registru prebivališta ili boravišta, kao i Zakona o biračkim spiskovima, za one koji imaju prebivalište i koji borave u inostranstvu duže od 90 dana, a imaju prebivalište i u Crnoj Gori, propisane su novčane kazne i kazna zatvora do jedne godine.

Opozicija od MUP-a traži da objavi podatke koliko ima crnogorskih državljana u našoj zemlji, s obzirom da podaci državnih institucija pokazuju da je od referenduma broj birača u Crnoj Gori povećan je za 56,8 hiljada, a stanovnika za 8,7 hiljada, a prema računici SNP-a Crna Gora ima 54 hiljade birača više nego što ima punoljetnih stanovnika.

Na mogućnost zloupotrebe biračkog prava i Zakona o registru prebivališta ukazuju i iz NVO “Ne damo Crnu Goru”. U pismu i analizi koje su dostavili MUP-u, Upravi za statisku, diplomatskim predstavništvima, nevladinom sektoru i medijima upozoravaju da procenat biračkog tijela u odnosu na stanovništvo raste nepresatno u poslednjih 20 godina. Oni navode da je ove godine porast biračkog tijela u odnosu na stanovištvo sa pravom glasa veći 10 odsto na teritoriji čitave države, što ih navodi na zaključak da birački spiskovi nisu ažurirani i ne predstavljaju stvarnu sliku biračkog tijela. Ističući da je izvjesno da se birački spiskovi ne ažuriraju, iz ove NVO upozoravaju da postoje jasne odredbe za sankcionisanje onih koji krše Zakon.

Iz CDT-a, koji je ovlašćeni posmatrač izbora, kažu da odnos broja birača i broja stanovnika po popisu jeste važan indikator poznatog problema s registrom prebivališta, odnosno s biračkim spiskom. Oni objašnjavaju kako veliki broj građana ne poštuje zakon i ne odjavljuje prebivalište nakon odlaska iz zemlje, što ostavlja prostor za zloupotrebe, te ističu da su birački spisak i metodologija popisa neuporedivi za preciznu analizu. Oni dodaju da su važne pomjene biračkih mjesta kod potencijalno velikog broja birača zbog promjene Zakona o teritorijalnoj organizaciji odnosno uvođenja brojeva na svim adresama, te da nastupajućim izborima mogu prouzrokovati konfuziju u toku izbornog dana i smanjenje odziva birača, naročito u uslovima korona virusa.

Iz MUP-a apeluju na građane da uvid ubirački spisak birač može ostvariti lično, uz važeću ličnu kartu ili pasoš, na šalterima područnih jedinica i filijala za građanska stanja i lične isprave MUP-a, svakim radnim danom u terminu od 8 do 14 časova. Prilikom neposrednog uvida, napominju, birač može zatražiti promjenu podataka upisanih u birački spisak. Dodaju da birač može izvršiti uvid u birački spisak direktno i preko internet portala www.biraci.me.