Milivoje Anđelković Kajafa, srpski oficir, dobio je mural u Pljevljima, na fasadi zgrade koja se nalazi na raskrsnici ulica Kralja Petra I i Tršove, u centru grada.

Na muralu piše i da je on „komandant Javorske brigade srpske vojske kralja Petra Prvog Karađorđevića koja je 27. oktobra 1912. oslobodila Pljevlja od petovjekovnog turskog okupatora“.

Zbog ovoga, u tom gradu, u kom je predsjednik opštine Dario Vraneš, odlučeno je da se Anđelkoviću ukaže poštovanje.

Kao i u brojnim slučajevima do sada, egzaktne istorijske činjenice predstavnici vlasti, vjerske vođe, političke partije, poslanici ili apologete određenog nacionalnog narativa tumače i javnosti predstavljaju drugačije nego što to čine školovani istoričari.

Istoričar Vukota Vukotić Pobjedi je juče kazao da je crnogorska javnost opet uskomešana novim muralom koji je osvanuo u Pljevljima.

Ističe da ništa ne bi bilo sporno da trenutna opštinska vlast u gradu pod Golubinjom nije, sad već po običaju, pokušala da iskrivi istorijske činjenice.

– Kako su istakli, pukovnik je naslikan jer je, po njima, oslobodio Pljevlja 1912. godine. Međutim, jasna istorijska fakta, koje bi trebalo da zna svaki srednjoškolac, kažu da je crnogorska vojska oslobodila te godine Pljevlja – kazao je Vukotić.

On podsjeća da je u septembru 1912. godine Crna Gora ušla u Prvi balkanski rat sa saveznicima Grčkom, Bugarskom i Srbijom, te da je prema ratnom planu formiran Istočni odred pod komandom serdara Janka Vukotića.

– U operacijama tokom oktobra te godine, crnogorska vojska je oslobodila Mojkovac, Berane, Bijelo Polje, Pljevlja, Peć i Đakovicu. U svim oslobođenim krajevima uspostavlja se crnogorska vlast. Veliki broj ljudi iz ovih krajeva kao dobrovoljci ušli su u crnogorsku vojsku – istakao je Vukotić.

On naglašava da nikakav pukovnik Kajafa nije oslobađao Pljevlja.

– Zapravo, ovdje se radi o još jednom pokušaju degradacije crnogorske prošlosti. Jer ovakvo krivljenje historijskih činjenica nije više ni revizionizam, već se može opisati samo kao kaljanje naše slavne istorije – istakao je Vukotić.

I istoričar i profesor Adnan Prekić se ne slaže sa tumačenjem istorije kao što to čini vlast u Pljevljima. On je tim povodom juče na Tviteru napisao:

– Pljevlja – glavna ulica i mural srpskom pukovniku i članu Crne ruke – Milivoju Anđelkoviću, kome su lokalne vlasti lažno pripisale da je oslobađao Pljevlja 1912. Laž nije istina! Na ovom mjestu treba da stoji mural jedinom oslobodiocu Pljevalja – generalu Peku Dapčeviću. Doći će dani slobode!

Milivoje Anđelković, oficir srpske vojske, nije do juče ni bio poznat crnogorskoj javnosti, sve dok ga vlasti u Pljevljima nijesu učinile poznatim, očigledno prekrajajući istoriju, ukoliko se u obzir uzmu fakti.

Da Dan oslobođenja Pljevalja bude 27. oktobar (Sveta Petka po crkvenom kalendaru), bio je prijedlog lokalnog odbora Nove srpske demokratije iz 2023. godine. Tada su tražili izmjenu Statuta opštine kako bi se promijenio sadašnji Dan opštine 20. novembar. Ministarstvo javne uprave je taj prijedlog odbilo prošle godine.

Tada je zastupana teza da su Pljevlja 1912. i 1918. godine oslobođena 27. oktobra.

Prekić je ranije Pobjedi kazao da to predstavlja istorijsku fikciju i bestidnu izmišljotinu u funkciji istorijskog revizionizma i urušavanja antifašističkih tradicija ovog grada.

On je kazao da je jedino oslobođenje Pljevalja u 20. vijeku bilo u novembru 1944. godine, kada su pripadnici Treće proleterske brigade razbili njemačke i četničke formacije i oslobodili Pljevlja.

On je podsjetio da je crnogorska vojska pod komandom majora Mašana Božovića 28. oktobra 1912. godine (15. oktobra po Julijanskom kalendaru) u osam sati ujutru bez borbe ušla u Pljevlja, nakon što su se osmanske trupe nekoliko dana ranije povukle u pravcu Metaljke.

– To potvrđuje vojni istoričar Mitar Đurišić, autor naučne monografije ,,Prvi balkanski rat 1912-1913: operacije crnogorske vojske“ (Beograd, 1960), koji lijepo kaže: ,,Neprijateljske snage su se blagovremeno povukle preko Metaljke na austrougarsku teritoriju (Bosnu), tako da su Pljevlja zauzeta bez borbe“. Na koji način i kojom logikom su autori inicijative došli do podatka da su Pljevlja oslobođena 27. oktobra ostaje nepoznato. U Državnom arhivu Crne Gore, kao i u listu Glas Crnogorca na više mjesta se govori o 15. oktobru po julijanskom, odnosno 28. oktobru po gregorijanskom kalendaru, a tu tezu potvrđuju i izvještaji srpske vojne komande iz oktobra 1912. godine – rekao je Prekić.

Tvrdi i da je još komičniji pokušaj da se 27. oktobar 1918. godine projektuje kao dan oslobođenja Pljevalja od austrougarske vlasti.

– Okupacione trupe Austrougarske već početkom oktobra su počele da napuštaju pozicije u okolini Pljevalja i da se postepeno povlače prema Boki, odakle je evakuisan najveći broj njihovih snaga iz Crne Gore. Taj prostor su iskoristile crnogorske komitske čete koje su tokom oktobra 1918. godine oslobodile kompletan prostor Crne Gore – kazao je Prekić.

On je pojasnio da se pokušava urušiti antifašistička tradicija ovog prostora i uvesti jednovjerski i jednonacionalni narativi o navodnom ,,srpskom oslobođenju“.