U Crnoj Gori godišnje oko 1.000 građana umre zbog zagađenog vazduha, a prema podacima Evropske agencije za životnu sredinu u našoj zemlji je u toku 2020. godine usljed zagađenog vazduha preminulo 920 osoba. Kako je ukazao Vuk Iković iz Pokreta Preokret, građanin Pljevalja udiše najmanje svaki drugi dan zagađeni vazduh, a svaka peta smrt u Pljevljima se pripisuje zagađenju vazduha, svaka osma u Nikšiću i svaka 17. u Podgorici.

– Troškovi liječenja zbog zagađenog vazduha nas koštaju godišnje i do 15 odsto bruto društvenog proizvoda. Zato nam treba preokret u načinu života, načinu grijanja, prevoza i proizvodnji električne energije. Tako možemo imati i čist vazduh i veće plate – ocijenio je Iković.

Ipak, dok je Vlada juče najavila hitne mjere u borbi sa zagađenjem, uporno promiče činjenica da je tri dana pred Novu godinu Skupština usvojila izmjene Zakona o industrijskim emisijama, čime je Termoelektrana Pljevlja izuzeta od primjene graničnih vrijednosti emisija štetnih materija, čime je legalizovan nastavak trovanja Pljevljaka.

Kako objašnjava Diana Milev Čavor iz NVO Eko-tim, usvojenim izmjenama izbrisan je član koji se tiče 20.000 sati, a koji se odnosi na maksimalan broj radnih sati tj. koliko TE Pljevlja može da radi, a da pri tom ne poštuje stroge direktive kojim se ograničava emisija zagađujućih materija u vazduh.

– TE Pljevlja je još krajem 2020. godine potrošila ovih 20.000 radnih sati nakon čega je Energetska zajednica pokrenula prekršajni postupak protiv Crne Gore. Crna Gora nije ispoštovala odredbe koje predviđaju da postrojenje koje je izabralo tzv. „opt-out“ opciju, a koja podrazumijeva izuzeće od primjene poštovanja graničnih vrijednosti zagađujućih materija u vazduh može ostati u pogonu samo ako ne radi duže od 20.000 radnih sati. Integrisana dozvola koja je izdata u martu 2019. godine od Agencije za zaštitu životne sredine data je uz uslov da je mogući rad 20.000 sati maksimalno i da nakon toga postrojenje može da radi ali poštujući standarde direktiva kojima se reguliše rad postrojenja koja sagorijevaju ugalj – objašnjava Milev Čavor.

Ističe da je kada je Agencija za životnu sredinu 2021. započela postupak oduzimanja dozvole Vlada je donijela odluku da se taj postupak prekine.

– Dakle, još od 2021. godine TE Pljevlja je u prekšraju, odnosno krši domaće zakone jer postrojenje radi bez poštovanja integrisane dozvole koja je neophodna jednom postrojenju da bi uopšte i moglo da radi. Izmjenom Zakona o industrijskim emisijama neće se postići ništa u smislu usklađivanja sa zakonom jer je prekršaj već napravljen. Dakle, prekršaj je napravljen, a onda je zakon promijenjen da bi se u stvari obezbijedila usklađenost sa novim zakonom. Ono čega Skupština nije svjesna, a Vlada je u svom mišljenju istakla to da je kršenje Zakona o industrijskim emisijama (prethodni zakon) obuhvaćeno postupkom pred Energetskom zajednicom. Ono što je takođe veoma važno, i najvažnije je podsjetiti poslanike da međunarodni ugovori imaju primat nad domaćim zakonodavstvom – ističe Milev Čavor.