Blizu tone droge bilo je skladišteno u depou Višeg suda u Podgorici, u kojem se čuva dokazni materijal, a koji je ljetos pokraden, tako što je grupa državljana Srbije, uz logističku podršku više osoba iz Crne Gore prokopala podzemni tunel, dugačak oko 30 metara, iz stana u obližnjoj zgradi do depoa, odakle su potom danima odnosili dokaze, pa i veću količinu droge – tvrde izvori Pobjede iz obavještajnog sektora.

Do danas zvanično nije utvrđeno ko je naručilac „ovog posla“ i što je bila prioritetna meta lopova.

SKANDALI

Tunel je otkriven 11. septembra, pukim slučajem, skoro 24 sata nakon što su službenice suda prijavile policiji da su zatekle ispreturane fascikle u depou…

Skandalozno je da tunel nijesu pronašli timovi policije koji su satima radili uviđaj u depou, od osam ujutro do 17 sati popodne, već je otvor u depou pronađen znatno kasnije, tako što je jedna od službenica koje su nakon policijskog uviđaja počele da rade popis, u jednom trenutku, neđe pred zoru, osjetila – promaju. U pokušajima da utvrde „odakle duva“ pomjerili su jednu od polica sa registratorima i zatekli šokantan prizor. Veliku rupu u zidu.

Nezapamćeni skandal izazvao je ogromno interesovanje javnosti, ne samo ovdašnje, već i regionalne i inostrane. Nečuveno je da u strogo štićenoj zoni, gdje bi trebalo da je bezbjednosno „pokriven“ svaki centimetar i gdje se, u nekoliko stotina kvadratnih metara, nalaze najvažnije državne institucije – od zgrade Predsjednika i Skupštine, do Centralne banke – bude prokopan podzemni tunel, a otkriven pukim slučajem?!

Izvršna vlast, prije svih tadašnji dvoministar – unutrašnjih poslova i odbrane Filip Adžić i predsjednik Višeg suda u Podgorici Boris Savić već 12. septembra organizovali su konferenciju za novinare u pokušaju da umire javnost i objasne kako iz depoa nije nestalo ništa važno.

Savić je otišao i korak dalje – uznemirujućom pretpostavkom da je cilj prokopavanja tunela bio otmica ili čak likvidacija nekog od okrivljenih u procesima koji se vode pred Višim sudom.

– Više mi liči na namjeru da se organizuje nečije bjekstvo, ili gora varijanta u odnosu na pritvorena lica koja bi bila dovedena u Viši sud na suđenje. Nijesu tačni navodi iz medija da je to neko uradio da bi oduzeo drogu koje zbilja ima u nekim određenim količinama u tim prostorijama. Međutim, ona droga (kokain), koja je interesantna zbog svoje vrijednosti potencijalnim izvršiocima, uopšte se ne nalazi u depou. Zbog toga je isključena mogućnost da je to bila meta. Sumnjamo da je onaj koji je pravio taj tunel to radio sa planom da dođe u blizinu prostorije za zadržavanje, ali taj plan je osujećen – rekao je Savić.

Pobjedi je dodatno u Višem sudu pojašnjeno da se kokain čuva u posebnim prostorijama koje su obezbijeđene 24-ovorčasovnim elektronskim i video nadzorom.

Izvori Pobjede iz obavještajnog sektora, međutim, kategorični su da Savić i prethodna izvršna vlast kriju istinu od javnosti.

DEVET TONA U ,,DEPOZITU“

Jedan detalj potkrijepljuje sumnju da je iz depoa Višeg suda ipak nestala određena količina droge i da ,,rudari“ nijesu naslijepo kopali.

Marta ove godine, portparolka Višeg suda u Podgorici Marija Raković je za dnevni list Dan otkrila podatak da je ,,u tom času u depozitu Suda“ bilo skladišteno devet tona raznih vrsta droge koje su oduzete u pravosnažnim sudskim predmetima.

Kako je govorila o sudski okončanim predmetima, jasno je da Raković nije mislila na 1.200 kilograma kokaina iz Južne Amerike, zaplijenjenog avgusta 2021. godine u magacinu Krstovića u Mojanovićima, jer u tom predmetu nema ni optuženih, kamoli pravosnažne sudske presude.

Nije moguće da se u pomenutih devet tona uračuna ni onih 500 kilograma kokaina koje su pronađene u bananama naručenim iz Slovenije, a otkrivenih u magacinu ,,Volija“, takođe u kontejneru dopremljenim brodom iz Ekvadora. Ni u tom predmetu nema osumnjičenih, ni optuženih.

Posljednje uništavanje droge u Crnoj Gori obavljeno je 21. septembra 2022. godine, kada je uništeno nešto više od dvije tone tone, mahom opojnih droga marihuane i skanka. Prije toga, juna 2020. godine, uništene su četiri tone opojne droge.

Dakle: marta ove godine u zgradi Višeg suda nalazilo se devet tona narkotika. Što se desilo sa tom drogom, nema odgovora.

PITANJA

Još 2. novembra Pobjeda je uputila pitanja predsjedniku Višeg suda u Podgorici Borisu Saviću.

Pitali smo ga – kada policija zaplijeni narkotike i dostavi ih Forenzičkom centru da li se oni iz Forenzičkog centra dostavljaju nadležnom tužilaštvu ili sudu?

Od momenta preuzimanja narkotika gdje ih Viši sud u Podgorici čuva, odnosno skladišti?

Ko od zapošljenih u Višem sudu u Podgorici ima pristup zaplijenjenim narkoticima?

Da li se narkotici čuvaju u Sudu do pravosnažnog okončanja postupka ili i nakon toga?

Gdje se obavlja uništavanje – spaljivanje narkotika i ko je od službenika Suda prisutan u tom postupku?

Kada je posljednji put rađeno uništavanje narkotika i gdje – u Željezari Nikšić ili u pećima firme „Mi rai“ u Nikšiću, ili negdje drugo i gdje?

Koliko je u tim akcijama uništeno narkotika – marihuane, heroina, kokaina, ekstazija i drugih?

Koliko je kilograma/tona kokaina, kao i ostalih narkotika deponovano u Višem sudu od posljednjeg uništenja do 13. septembra ove godine?

Od te količine koliko se kilograma/tona kokaina i ostalih narkotika nalazilo na dan – 13. septembra ove godine u depou Suda, a koliko izvan depoa, u „kancelariji na prvom spratu zgrade Suda“, koja je obezbijeđena video nadzorom, senzorima pokreta, itd?

Da li je od trenutka afere „tunel“ rađena nova hemijska analiza deponovanih narkotika u Višem sudu u Podgorici?

Dvadeset i šest dana od kako je Pobjeda poslala pitanja, odgovora iz Višeg suda nema.

BEZBJEDNJACI

Prema informacijama Pobjede, u Agenciji za nacionalnu bezbjednost, nakon skandala „tunel“, smijenjen jedan inspektor sektora Kontraobavještajne zaštite, zato što nijesu rađene bezbjednosne procjene. Nije razriješen i šef ovog odjeljenja, jer ga je sačuvao tadašnji generalni inspektor u Agenciji Artan Kurti, s kojim je blizak prijatelj.

Kurti je razriješen odmah nakon što je imenovana nova Vlada na čelu sa Milojkom Spajićem, jer generalnog inspektora u ANB imenuje i razrješava Vlada.

ISTRAGA

Početkom novembra u Višem sudu saslušane su dvije službenice ove ustanove, kao svjedokinje, u istrazi prokopavanja tunela, a u Osnovnom državnom tužilaštvu saslušani su bivši vlasnik kombija kojim su ,,rudari“ odvozili zemlju tokom od iskopavanja tunela, kao i taksista koji je jednom prevezao jednog od osumnjičenih kopača.

Pobjedi je tada nezvanično rečeno da iskazi ovih svjedoka nemaju značaja u razotkrivanju motiva zbog kojeg je provaljeno u depo suda.

Osnovno tužilaštvo u Podgorici, za sada je iniciralo istragu protiv četvorice srpskih državljana – Milana i Veljka Markovića, Dejana Jovanovića i Vladimira Erića koji je 19. oktobra uhapšen u Švedskoj po potjernici koju su za njim raspisale crnogorske vlasti. Na listi osumnjičenih su i Podgoričani

Predrag Mirotić, Katarina Baćović, Nikola Milačić, Ivica Piperović, kao i Marjan Vuljaj i svi su u pritvoru, a bili su logistika kopačima.

Katarina Baćović, predstavljajući se kao Andrijana Marić, zakupila je podrum u zgradi pored Višeg suda u Podgorici, odakle je prokopan tunel do depoa.

Oba je 24. jula sa vlasnicom poslovnog prostora T. V. potpisala ugovor o zakupu na tri godine, sa cijenom zakupa – 1.400 eura mjesečno, a ključ je preuzet 7. avgusta.

U naredbi za istragu, pored ostalog, piše da su osumnjičeni „upotrebom podesnog sredstva i alata probili betonski zid na depou i kroz tako načinjeni otvor od 8. septembra do 11. septembra ušli u prostorije depoa, u kojem su izvršili pregled i preturanje više stvari i predmeta u kojima se vode ili su završeni sudski postupci“.

– Oni su obili i zaključanu kancelariju u kojoj se nalazi oružje i tom prilikom protivpravno oduzeli i prisvojili više komada oružja – piše u naredbi.

Majka osumnjičene zapošljena je u Višem sudu u Podgorici, a otac u Ministarstvu unutrašnjih poslova, ali nije utvrđeno da su na bilo koji način povezani sa ovim slučajem.

Zvanična istraga utvrdila je da su provalnici odnijeli znatnu količinu oružja i pušaka.

Bivši ministar Adžić kazao je na konferenciji za novinare 23. septembra da „postoji povezanost“… „sa jednom od najorganizovanijih i platežno najmoćnijom kriminalnom organizacijom u našoj državi“, ne otkrivajući koja je to mafijaška grupa, uz poziv javnosti da sama procijeni o kome je riječ?!

Vlada je 29. septembra naložila i obezbijedila novac da podzemni tunel bude zatrpan.

Od 2014. do kraja 2022. zaplijenjeno 3.150 kilograma kokaina, u 2021. ,,promakle“ tri isporuke i otišle u Srbiju?!

Prema ranijim podacima iz Specijalnog državnog tužilaštva, za period od devet godina (2014 – 2022) zaplijenjeno je ukupno 3.150 kilograma kokaina, uglavnom visoke čistoće, koji je u Crnu Goru dopreman kontejnerskim brodskim prevozom.

U tom periodu najveća zapljena, ujedno i najveća u istoriji borbe protiv trgovine narkoticima, zabilježena je 26. avgusta 2021. godine kada je zaplijenjeno 1,4 tone kokaina, sakrivenih u tovaru banana iz Ekvadora. Nakon mjerenja, utvrđeno je da je zaplijenjeno 1.206 kilograma, dok je oko 200 kilograma ,,manjka“ u odnosu na prvobitnu informaciju pravdano težinom materijala u koji je spakovana droga.

Dan kasnije, 27. avgusta, uhapšeni su Budimir Krstović i njegova kćerka Marina i osumnjičeni za najveći šverc kokaina u istoriji Crne Gore, jer je droga zaplijenjena u njihovom magacinu u naselju Mojanovići u Zeti. Iako je droga pronađena u magacinu koje je njihovo vlasništvo, Krstovići su tokom istrage, ali i kasnijeg suđenja, uporno tvrdili da nemaju veze za pronađenim kokainom.

No, političari su im presudili već nakon hapšenja. Na vanrednoj konferenciji za medije tadašnji premijer Dritan Abazović i ministar unutrašnjih poslova Filip Adžić slavodobitno su izjavili da je došao kraj dugogodišnjem švercu droge. Premijer Abazović je na Tviteru (sadašnja mreža X) poručio da ,,Vlada radi što je obećala i da Crna Gora neće biti zemlja kriminala“.

Tada je nekako u sjenci ostala informacija da je zapljena kokaina bila izvedena u okviru međunarodne akcije, koju su vodile obavještajne strukture Velike Britanije u sadejstvu sa drugim zapadnim službama. Kako su kasnije objavili strani mediji, pozivajući se na dokument Vlade u Londonu, ,,pristup britanskih vlasti doveo je do akcije u kojoj je otkrivena najveća količina kokaina ikada u Crnoj Gori“.

Ispostavilo se, međutim, da je crnogorska služba ishitreno reagovala i prekinula lanac šverca – prije nego što je identifikovano ko je trebalo da preuzme kokain.

To je pokazala i dalja istraga, kao i suđenje. Odlukom Višeg suda u Podgorici krajem novembra 2022. godine Budimir i Marina Krstović oslobođeni su optužbe za šverc 1,2 tone kokaina.

Specijalno državno tužilaštvo na čijem je čelu Vladimir Novović nije procesuiralo nijednu drugu osobu ili kriminalnu grupu, niti ima informacija da je istraga nastavljena. Droga, koja je bila namijenena daljoj distribuciji na tržište Zapadne Evrope, ostala je u zgradi Višeg suda, gdje se i danas nalazi, u posebnoj prostoriji pod video nadzorom.

Da li je to bio glavni motiv organizovanoj krimninalnoj ekipi, čiji nalogodavac nije poznat, da tokom avgusta i početkom septembra prokopa famozni tunel do depoa Višeg suda – za sada nije utvrđeno istragom. Čak je i nepoznato što je sve, osim desetak komada oružja, nestalo iz depoa, ako se već 1,2 tone kokaina nije nalazilo na tom mjestu.

Iz Višeg suda u Podgorici Pobjeda nije dobila odgovor na pitanja da li je na sigurnom mjestu skladišteno oko 500 kilograma kokaina, zaplijenjenog januara 2022. godine, u magacinu trgovačke kompanije „Voli“, koji je takođe stigao u Crnu Goru, kao tranzitna roba, sakriven u paketima banana iz Južne Amerike.

Ono što je izvjesno, i tadašnja spektakularna zapljena izvedena je u okviru međunarodne akcije, na osnovu podataka koji su dobijeni od zapadnih partnera. Ali je i tada, kako se ispostavilo, akcija prekinuta prije nego što je naručilac droge došao da je preuzme.

Tadašnji glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić je iznio zanimljive podatke koji govore o međunarodnom švercu narkotika: ustvrdio je da su najmanje tri kontigenta kokaina tokom 2021. godine ipak prošvercovana preko crnogorske teritorije u pravcu Srbije, odakle je trebalo da budu distribuirani za tržište Zapadne Evrope.

– U pitanju su slučajevi od 2. juna, 2. avgusta i 14. oktobra 2021. godine kada su članovi kriminalne grupe uspjeli da odnesu od dvije do tri tone kokaina iz Slobodne carinske zone, a čija je vrijednost više stotina miliona eura. To je droga 96 odsto čistoće – rekao je Katnić, koji je tada bio precizan da se slučaj sa kokainom ,,pakovao Voliju i njegovom vlasniku Draganu Bokanu“.

Ko je htio da napakuje vlasniku ,,Volija“ – da li neko iz vrha tadašnje crnogorske vlasti ili neko iz kriminalnih struktura – nikada nije razjašnjeno. Kao što je ostalo nepoznato kako su ,,propuštene“ tri isporuke droge u samo jednoj godini.

I u slučaju zapljene 500 kilograma kokaina, istraga tapka u mjestu, a tužilaštvo nije podiglo optužnicu protiv bilo kojeg građanina Crne Gore.

Opisana dva slučaja otvaraju pitanje: ako je, kao što je to tvrdio sad već bivši premijer Abazović, šverc narkotiva mrtav u Crnoj Gori, baš kao što je to konstatovao za šverc cigareta prije hapšenja partijskog druga Rada Miloševića – kako to da nijedna osoba do sada nije procesuirana?

I još i gore: ako je zaustavljen šverc droge, prije svega kokaina, kako to da nakon zapljene čak 1.800 kilograma, cijena na ulici tog zlokobnog ,,bijelog praha“ nije skočila.

Ne treba biti veliki istražitelj, pa doći do zaključka – droga se, pa i kokain, i dalje valja po crnogorskim gradovima.

Međunarodni putevi kokaina

Prema izvještaju Globalne inicijative za borbu protiv transnacionalnog organizovanog kriminala najmanje 4,4 miliona ljudi Zapadne i Centralne Evrope koristilo je kokain, prema podacima vezanim za 2020. godinu.

Čak 40 odsto kriminalnih grupa u Evropi uključeno je u trgovinu kokainom i on je druga ,,najpopularnija“ droga u Evropi, piše u izvještaju koji je citirao Radio Slobodna Evropa.

Po tom istraživanju, kao zemlje najveći proizvođači kokaina markirane su države Latinske Amerike – Kolumbija, Brazil, Ekvador, Bolivija i Argentina. Zemlje distribucije avinoskim i brodskim putem su označene Irska, Velika Britanija, Nizozemska, Španija, Francuska i Grčka.

Tu su i balkanske države – Albanija, Srbija, Hrvatska, Crna Gora i Bosna i Hercegovina.

U izvještaju se ističe da je ,,tržište kokaina sve konkurentnij i borba za tržište sve agresivnija“. Istovremeno, kada je riječ o istovaru droge morskim putem, konstatuje se da ,,luke u Albaniji, Hrvatskoj i Crnoj Gori su važne tačke za protok kokaina dalje u Evropu“.

– Veći dio se transportuje u kontejnerima kojima se prevoze banane iz Latinske Amerike – konstatuje se u izvještaju.

I daje zanimljiv podatak o broju uhapšenih kriminalaca do kraja 2020. godine: 266 je uhapšenih državljana Albanije, 84 državljanina iz eks jugoslovenskih republika Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Crne Gore i Srbije.

Dva uništavanja droge za tri i po godine

Prema odredbama Zakonika o krivičnom postupku Crne Gore, određeno je da se droga uništava tek nakon pravosnažne sudske presude, što znači da se velike količine droge nalaze u raznim prostorijama viših sudova u Crnoj Gori.

Sudski vještak i ekspert za borbu protiv narkomanije Dušan Raspović je u nedavnom razgovoru za Pobjedu (oktobar) ocijenio da je neophodna izmjena zakonskog okvira, da se ne dozvoli gomilanje ogromnih količina droga po sudskim depoima i policijskim stanicama.

– Čuvanje, zbog sporosti pravosudnog sistema, može trajati godinama. Zato je neophodno promijeniti zakon da bi se čuvali samo zakonom propisani uzorci zaplijenjenih narkotika u, za tu svrhu, posebno opremljenom objektu. Time bi se izbjeglo opasno ugrožavanje zdravlja zaposlenih u institucijama sistema – ocijenio je sudski vještak sa decenijskim iskustvom u borbi protiv narkomanije.

No, glas eskperata izgeda da ne dopire do nadležnih u institucijama sistema. Za posljednje tri i po godine bila su samo dva organizovana uništenja narkotika, većinom marihuane i skanka.