Za sada je završeno 95 odsto radova na dionici Čevo – Pljevlja i preostalo je da se nađe alternativna trasa na zahtjev mještana Đurđevića Tare. Dalekovod Lastva – Čevo – Pljevlja je dio Transbalkanskog koridora koji treba da poveže Italiju preko Crne Gore sa zemljama Balkana sve do Rumunije

ašnjenje izgradnje dalekovoda Lastva – Čevo – Pljevlja, koji je dio podmorske energetske konekcije sa Italijom, na dionici od Čeva do Pljevalja je isključivo posljedica rješavanja imovinsko-pravnih odnosa, rekli su Pobjedi iz Crnogorskog eletroprenosnog sistema (CGES).

PROBLEMI

Naveli su da je investicionim planom predviđeno da izgradnja infrastrukturnog projekta bude završena do kraja ove godine. Naglašavaju da je budžet prešao sto miliona eura i da nije konačan, pošto traže novo tehničko rješenje za nekoliko lokacija, među kojima i za selo Đurđevića Tara.

– Kašnjenje je isključivo posljedica rješavanja imovinsko-pravnih odnosa na trasi ovog dugog, kompleksnog i zahtjevnog dalekovoda koji prolazi kroz osam opština, dva nacionalna parka i 40 naselja, a sve u skladu sa Detaljnim prostornim planom, donesenim 2011. godine – kazali su našoj redakciji iz CGES-a i dodali da izgradnju prate i problemi oko izmještanja trase dalekovoda, čiji je završetak bio planiran za 2016. godinu i više puta odlagan.

Iz CGES-a tvrde da izvođač radova konzorcijum „Energoinvest – Energomontaža“ nije odgovoran za kašnjenje.

– Radovi se obavljaju u skladu sa ugovorenom dinamikom i obezbijeđenim pristupom gradilištu, što je obaveza CGES-a, odnosno nadležnih organa države koji se bave rješavanjem imovinsko-pravnih pitanja – rekli su iz CGES-a.

Dionica dalekovoda Lastva – Čevo kompletirana je 2022. godine, kada je završena izgradnja jednosistemskog dalekovoda Lastva – Podgorica, a iz CGES-a kažu da je na dionici Čevo – Pljevlja završeno 95 odsto radova.

Dodaju da je krajem prošle godine u privremeni pogon pod 110 kV naponom stavljena dionica od Lastve do Žabljaka, čime su se stekli uslovi da se intenziviraju radovi na dionici kroz NP Durmitor, odnosno od Njegovuđe do Kosanice. Na toj dionici trasa novog dalekovoda prati trasu postojećeg 110 (35) kV dalekovoda Pljevlja – Žabljak koji se demontira, a na njegovo mjesto se postavlja novi 400+110 kV.

– Radovi u ovoj dionici su u toku, osim u Đurđevića Tari, gdje se sagledava alternativna trasa na zahtjev mještana. Prošle godine su završeni radovi od Kosanice do Pljevalja – kazali su iz CGES-a.

Projekat dalekovoda 400 kV Lastva – Čevo – Pljevlja sastoji se iz više komponenti.

– Inicijalno je bio definisan kroz tri lota, tako da je prvi određen kroz izgradnju trafostanice 400/110/35 kV Lastva, koji je uključivao i proširenje postojeće TS Pljevlja 2. Lot 2 je obuhvatao izgradnju tri dalekovoda iz TS Lastva, 2×400 i 1×400 kV dalekovoda (pravci Trebinje, Pljevlja 2 i Podgorica 2) na dionici Lastva – Čevo (u dužini 2×35 km – ukupno 226 stubova), kao i uvođenje postojećeg DV 110 kV Budva-Tivat u TS Lastva (ukupno dva kilometra – 11 stubova). Lot 3, odnosno sekcija dalekovoda Čevo-Pljevlja, koja je najkomplikovanija, a čine je više dionica: 1×400 kV Čevo-Brezna (53 km – 188 stubova), 400+110 kV Brezna – Njegovuđa (31 – 107), 400+110 kV Njegovuđa – Kosanica (10-40), 400 kV Kosanica – Pljevlja (20-71), i 110 kV Njegovuđa – Žabljak (7-40) – naveli su iz CGES-a.

BENEFITI

Dodali su da je budžet prešao sto miliona eura, uključujući izgradnju TS „Lastva“, kao i da se u većem dijelu finansira iz kredita kod Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) i sredstava CGES-a.

– Budžet nije konačan, jer se traži najbolje tehničko rješenje za preostala neriješena imovinsko-pravna pitanja, ali do sada ostvareni benefiti i projekcije nakon konačne realizacije projekta pokazuju da je isplativost neupitna – poručuju iz CGES-a i podsjećaju da će se njegovom realizacijom formirati 400 kV prsten u Crnoj Gori, što će podići pouzdanost prenosnog sistema i stvoriti preduslove za nastavak realizacije podmorske interkonekcije sa Italijom.

– To će omogućiti napredak same prenosne kompanije i dodatne prihode od zakupa prekograničnih kapaciteta – rekli su iz CGES-a i naglasili da je završetak ovog dalekovoda preduslov za priključenje velikog broja elektrana koje koriste obnovljive izvore energije, dalji razvoj tržišta, podizanje sigurnosti snabdijevanja potrošača u nekoliko opština…

Ovaj dalekovod je dio Transbalkanskog koridora koji treba da poveže Italiju preko Crne Gore sa zemljama Balkana sve do Rumunije. Za ovaj projekat, država Crna Gora je dobila 25 miliona eura granta da bi se kompletirao 400 kV dalekovod od Pljevalja do Bajine Bašte, a CGES i EMS, operator prenosnog sistema u Srbiji, potpisali su sporazum o njegovoj izgradnji, kojom će se otkloniti usko grlo u prenosu električne energije između Crne Gore i Srbije, odnosno povećaće se prekogranični kapaciteti i prihodi obje kompanije.

– Izgradnja ovog dalekovoda je preduslov za punu valorizaciju podmorske interkonekcije sa Italijom u svim scenarijima, te preduslov za integraciju velikih kapaciteta solarnih elektrana u Crnoj Gori – poručeno je iz CGES-a.

Lani rekordan profit

Iz CGES-a napominju da od osnivanja 2009. godine bilježe pozitivne rezultate.

– Ipak, naš poslovni put od 2021. godine obilježen je istorijskim rezultatima. Te smo godine imali 16,9 miliona eura dobiti, godinu kasnije 20,3 miliona, a u 2023. rekordni profit od 35,7 miliona eura – kazali su iz CGES-a i dodali da su podijelili dividende za 2020. i 2022. godinu u ukupnom iznosu od 15,7 miliona eura, od čega je u državni budžet uplaćeno 8,7 miliona eura bruto, kao i porez na dobit od 9,6 miliona eura.

– Istovremeno smo smanjili tarifu za prenos korisnicima sistema za 22 odsto, što je naša podrška razvoju Crne Gore – rekli su iz CGES-a, u kojem je država Crna Gora vlasnik 55,37 odsto udjela, italijanska 22 odsto i srbijanska Elektromreža 15 odsto.

Od podmorskog kabla indirektno zaradili 152 miliona

Iz CGES-a ističu da upotrebom modernih tehnologija i sofisticiranih sistema, kompanija ostvaruje maksimalne benefite od iskorišćenosti podmorskog kabla, čime se osigurava stabilnost u snabdijevanju energijom i profitabilnost, kao i porast interesovanja učesnika na tržištu električne energije za dodjelom prekograničnih prenosnih kapaciteta, što dovodi do povećanja prihoda po ovom osnovu i na ostalim granicama.

– Tome u prilog idu i brojke koje govore da ukupni prihodi po osnovu alokacije prekograničnih prenosnih kapaciteta, od puštanja u rad HVDC-a do kraja marta 2024. godine, iznose 152,1 milion eura od čega na kablu 56,1 milion eura – kazali su iz CGES-a.