Sjedinjene Američke Države su u utorak oštro ograničile učešće Mađarske u svom programu ukidanja viza zbog bezbjednosnih bojazni u vezi sa novim pasošima izdatim između 2011. i 2020, prenosi Politico.eu.

Prema Američkom programu za ukidanje viza, građani zemalja učesnica mogu putovati u SAD zbog turizma ili poslovanja do 90 dana bez vize, i jednostavno im je potreban takozvani elektronski sistem za odobrenje putovanja (ESTA).

Ali od utorka, ESTA važenje za nosioce mađarskih pasoša biće smanjeno sa dvije na jednu godinu, a ESTA će važiti samo za jednokratnu upotrebu.

Ovaj potez bez presedana, kao odgovor na bezbjednosne brige, utiče na Mađarsku kao jedinu od 40 zemalja koje učestvuju u američkom programu, navodi se.

Nakon dolaska na vlast 2010. vlada mađarskog premijera Viktora Orbana sprovela je veliku promjenu politike kojom je etničkim Mađarima u inostranstvu dato državljanstvo — uključujući Rumuniju, Slovačku i Ukrajinu.

Domaći kritičari kažu da je Orbanov kontroverzni potez osmišljen da poboljša njegove izborne izglede.

David Presman, američki ambasador u Budimpešti, rekao je za POLITICO u intervjuu uoči objave: „Postoje stotine hiljada pasoša koje je izdala vlada Mađarske kao dio pojednostavljenog programa naturalizacije bez strogih mehanizama za provjeru identiteta”.

Vlada SAD već dugi niz godina angažuje mađarsku vladu na ovoj „bezbjednosnoj ranjivosti“ u više administracija, rekao je Presman.

Ali „mađarska vlada je odlučila da ga ne zatvori“.

„Ovo je zaista nesrećan dan“, rekao je Presman. „Ovo nije ishod koji su Sjedinjene Države tražile ili traže“.

Potez Vašingtona dolazi u trenutku kada su odnosi Mađarske sa zapadnim partnerima na niskoj tački.

Saveznici Budimpešte u NATO-u duboko su frustrirani što mađarski parlament tek treba da ratifikuje kandidaturu Švedske za pridruživanje alijansi.

Takođe postoji stalna zabrinutost zbog visokih mađarskih zvaničnika koji promovišu narative Kremlja, kao i zbog napora da se umanje evropske sankcije protiv Moskve. Ranije ove godine, SAD su uvele sankcije jednoj banci sa sjedištem u Mađarskoj povezanoj sa Rusijom.

Mnoge zapadne zemlje su govorile o pogoršanju demokratskih standarda u Mađarskoj, kao i o politici i retorici za koje kažu da potkopavaju prava tamošnjih LGBTQ+ osoba.

Presman je podvukao kako su američki eksperti ranije identifikovali načine na koje se bezbjednosni problemi mogu riješiti.

SAD su 2017. učinile status Mađarske u programu za ukidanje viza privremenim, dok su bezbjednosni problemi takođe stajali iza odluke da se Mađari rođeni van zemlje učine nekvalifikovanim počevši od 2020.

Sada će, međutim, biti pogođeni svi vlasnici mađarskih pasoša.

„Ovdje se radi o izboru“, rekao je ambasador.

„Mađarska vlada je do sada odlučila da se ne bavi tom bezbjednosnom zabrinutošću, što je navelo Sjedinjene Države da reaguju“