U organizaciji Srpskog kulturnog centra „Sveti Sava“ i Srpskog kulturnog centra „Patrijarh Varnava“

PROMOCIJA IZDANJA MATICE SRPSKE – DRUŠTVA ČLANOVA U CRNOJ GORI

Ljetnja bašta Srpskog kulturnog centra „Sveti Sava“ bila je ispunjena Pljevljacima koje je zanimala izdavačka produkcija Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori.

Profesor dr Jelica Stojanović, predsjednica Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori, predstavila je fototisko izdanje čuvenog „Goričkog zbornika“, u čijem je priređivanju i sama učestvovala. „Gorički zbornik“, poznat i kao „Kalendar Gorički“ i „Gorički rukopis“ kolekcija je srednjovjekovnih srpskih rukopisa kćerke cara Lazara Jelene Balšić i njenog duhovnika monaha Nikona Jerusalimca, napisana u periodu između 1441. i 1442. godine u crkvici koja je Jelenina zadužbina, izgrađena na ostrvu Gorica u Skadarskom jezeru. Inače ovo izdanje je dobitnik nagrada festivala humanistike, kulture i umjetnosti „Pazi šta čitaš“ 2020. godine, u kategoriji za „vrijedno reprint izdanje stare knjige koja ima obilježja neprolazne vrijednosti“.

Ono zbog čega smo posebno radosni i ponosni, jeste i to što se ovo izdanje pojavilo sa blagoslovom našeg voljenog blagopočivšeg mitropolita Amfilohija. Blagoslov smo dobili i od vladike Jovana Ćulibrka.
Fototipsko izdanje „Goričkog zbornika” prati i impozantan Zbornik odabranih radova o „Goričkom zborniku”, koji je priređen prije svega zahvaljujući mr Vladimiru Balju, njegovom trudu na sabiranju i odabiru radova. Zbornik sadrži preko 600 strana, sa 23 odabrana rada o „Goričkom zborniku” i Nikonu Jerusalimcu, kazala je između ostalog tokom izlaganja o ovom vrijednom dijelu profesorica Stojanović.

Profesor dr Jelena Gazdić govorila je o knjizi profesora Viktora Savića „Srpska književna reč u svojim prvim stolećima“. Knjiga na svojevrstan način oživljava Srbina iz Zvečana, monaha Dimitrija, koji je krajem 11. vijeka napravio prepisivačku školu. U manastirskim skrivnicama otkriveno je više od 20 srpskih rukopisa. Prvi među njima otkriveni su polovinom 19. stoljeća, a poslednji su pronađeni 1975. godine. Njima su se tokom cijelog 20. vijeka bavili ruski, grčki, američki, češki, bugarski, austrijski i drugi naučnici. Svi odreda su ih svrstali u srpsku književnost.

Ova studija podijeljena je na sedam poglavlja, pri čemu su u njoj objedinjeni i neki ranije objavljeni, ali stilsko-jezički i tehnički prerađeni radovi, pisani da sačine jednu tematsku cjelinu. Sveukupno posmatrano autor je pokazao široku erudiciju, veliko znanje i poznavanje ne samo iz oblasti srbistike, tj. istorije srpskog jezika, paleografije, lingvističke geografije, dijalektologije, već i iz opšte istorije i istorije crkve. Budući da za najraniji period srpske pismenosti nedostaju neposredni pisani tragovi, veoma je teško donositi zaključke i iznositi tvrdnje i u tom dijelu se Savić pokazao pravim naučnikom i lingvistom i svoje hipoteze je za taj period iznosio vrlo oprezno svrstavajući istorijsko-jezičku problematiku u naučno provjeren istorijski i crkvenoistorijski kontekst, a znamo da su počeci srpke pismenosti neraskidivo povezani sa crkvenom djelatnošću, istakla je između ostalog profesorica Gazdić.

Vrlo zanimljivo izlaganje o knjizi „Kroz sintaksu srpskog jezika“ imala je profesorica dr Draga Bojović. Ova knjiga posvećena je strukturnim i semantičkim pitanjima sintagmi i sintaksema u savremenom srpskom jeziku. Knjigu čini 16 radova od kojih su svi, sem jednoga, napisani, kako se to i iz „Bibliografske zabilješke“ vidi, u poslednje tri godine: od 2017. do 2020. Knjiga je kompoziciono razdijeljena u tri poglavlja, pri čemu je sintaksička problematika uvijek tematski razvrstač:

O sintaksemama i sintagmama, o rečenicama i iskazima, i o redu riječi, tako da ona na neki način dopunjuju mnoga neriješena ili nedovoljno riješena mjesta iz sintakse i reprezentuju obje gramatičke kategorije koje je čine: konstrukcije riječi i reda riječi.
Čitajući njegove knjige, a ova je po terminološkim rješenjima jedna od složenijih, svakom od lingvista, prvenstveno sintaksičara, vjerovatno se dogodilo da su kroz literaturu negdje primijetili nedorečenost, nedosljednost, ali su je zanemarili, iz više razloga, ponajprije i zbog autoriteta koji su ih ispisali, a i zbog nedovoljne strasti aktivizma i nadasve onog što bi se moglo nazvati – živjeti naukom kao hljebom, naglasila je profesorica Bojović.

O studiji „Kroz srpsku jezičku istoriju prof. dr Jelice Stojanović“ govorio je mr Bojan Strunjaš, koji je naglasio da je ovaj naučni rad u stvari dokaz jedne srčane borbe za očuvanje srpskog jezika i pisma. U ovoj jedistvenoj studiji radi se o zborniku skladno uklopljenih tekstova koje je autorka prethodnih godina publikovala u naučnim časopisima i zbornicima.

Drugo poglavlje ove njige je lično ime Stefan kod srpskih vladara do kraja 15. Vijeka, gdje ponovo u svojim istraživvanjima obuhvata cjelokupan srpski jezički prostor, istakao je mr Strunjaš.

Pljevljacima se svojim pjesmama predstavio Radinko Krulanović, čija je knjiga pjesama „Nijemi govornici“ objavljena nedavno, takođe u izdanju Matice srpske u Crnoj Gori.

Program je trajao više od dva sata, a sa uspjehom ga je vodio Velibor Pupović.