Od jednog od najtraženijeg čovjeka sa Balkana do nanogvice i kućnog pritvora – dvanaest godina od kada je u Srbiji počelo prvo suđenje protiv Darka Šarića za šverc narkotika, postupak i dalje traje.

U međuvremenu, za glavnog lika ove pravosudne drame mnogo toga se promjenilo – Šarić se najprije predao vlastima Srbije, zatim godinama bio u pritvoru, dobio više osuđujućih presuda, koje su zatim obarane, tražio izuzeće sudija, ulagao žalbe i odlagao ročišta.

Danas, punih osam godina pošto se predao vlastima, na suđenja pred Apelacionim sudom prvi put dolazi – od kuće.

Jednom od najpoznatijih Pljevljaka, koga su i mediji u regionu nazivali „najvećim narko-bosom na Balkanu“, jer ga je optužnica teretila za trgovinu 5,7 tona kokaina iz Južne Amerike u Evropu, prošle godine određen je kućni pritvor sa nanogicom.

Odluke Apelacionog suda Šarić očekuje za dva velika postupka koja se vode protiv njega – i za trgovinu drogom, ali i za pranje 22 miliona evra od droge gde je prvostepeno osuđen na devet godina zatvora.

Šarić je sve vrijeme suđenja negirao optužbe.

Odbrana očekuje oslobađanje, navodeći da je priča o „najvećem narko-bosu – izmišljena“.

„Predugo je Darko Šarić proveo u pritvoru i to je jedinstven slučaj“, kaže za BBC Šarićev advokat Radoslav Baćović.

Optužnica protiv Šarića podignuta je 2010. godine i četiri godine mu se sudilo dok je bio bjekstvu.

„Dugo trajanje sudskog postupka u takozvanom slučaju Šarić, kao i mnogi dugi postupci u mnogim drugim važnim predmetima, nedvosmisleno ukazuju da je vrijeme da se nešto preduzme i da je stanje u pravosuđu Srbije neodrživo“, kaže Goran Ilić iz Udruženja tužilaca Srbije za BBC na srpskom.

1. Predaja vlastima – 18. mart. 2014.

Dva dana posle parlamentarnih izbora u Srbiji marta 2014, Šarić se predao nadležnima.

Tadašnji ministar pravde Nikola Selaković izjavio je da je to organizovano „da bi se izbjeglo krvoproliće“ i da je predaja bezuslovna.

Tada je saopšteno da se bejgunac predao u izvjesnoj „trećoj zemlji“ agentima Bezbjednosno informativne agencije (BIA) i crnogorske ANB – Agencije za nacionalnu bezbjednost.

„Avionom tipa galfstrim 550 SP, dakle dugolinijskim, registarskih oznaka HB-JKC, kompanije Džet Aviejšn iz Bazela doveden je iz te ‘treće zemlje’ na aerodrom Golubovci kod Podgorice u utorak rano izjutra, proveo tamo pola sata sa porodicom i pola sata sa advokatom i zatim avionom Vlade Srbije doveden je u Beograd, pa u Policijsku upravu beogradsku i na kraju u Specijalni sud u Ustaničkoj“, pisalo je tada Vreme u tekstu Šlag na izbornoj torti.

Šarićev branilac Radoslav Baćović izjavio da se njegov klijent vratio zbog toga što se „promjenila politička klima“ i da zbog toga očekuje pošteno suđenje.

Posle izbora 16. marta 2014. i pobjede Srpske napredne stranke (SNS), dotadašnji prvi potpredsjednik Vlade za borbu protiv korupcije Aleksandar Vučić, postao je premijer.

2. Kadrovske promjene

Suđenje Šariću nadživjelo je brojne veterane u policiji i pravosuđu.

Najprije su smijenjeni neki od policajaca koji su učestvovali u akciji „Balkanski ratnik“, koja se smatra početkom rasvjetljavanja klana Šarić, kada je otkriveno više od dvije tone kokaina u Urugvaju.

Učesnici „Balkanskog ratnika“, operativci BIA Milan Letić i Ivica Petrović, već aprila 2014. nisu bili u službi.

Malo prije nego što se Šarić predao, Ivica Petrović, bivši načelnik Operative BIA, praktično drugog mjesta po važnosti u srpskoj tajnoj policiji, prebačen je na drugo radno mjesto.

„Letić je završio u penziji, a Petrović je prebačen u Obrenovac za nekakvog izvršioca“, izjavio je tadašnji šef Uprave kriminalističke policije Rodoljub Milović, prenosi Politika.

Nedugo zatim, i general Milović je smijenjen.

Kada je na konferenciji za medije predsjednik Vlade Aleksandar Vučić saopštio da će biti smijenjeno pet načelnika u policiji, osvrnuo se i na Darka Šarića koji je Milovića u sudu nazivao „generalom Papajom koji mu je sve namjestio“.

„Vladi Srbije neće naređivati Darko Šarić. Zato ja i danas mislim da je Rodoljub Milović pošten policajac“, rekao je Vučić u Vladi Srbije juna 2014.

Milović, nagrađivani policajac koji je važio za nepotkupljivog, na sopstveni zahtjev išao je na detektor laži povodom Šarićevih optužbi da je uzeo novac od njega.

I Milovićev šef – dugogodišnji direktor policije Milorad Veljović od 2016. nije na toj funkciji, od kada je Vučićev savjetnik za bezbjednost.

Tokom decenijskog postupka protiv Šarića, promijenila se i pravosudna garnitura.

Sudija Vladimir Vučinić otišao je u advokaturu i učlanio se u Narodnu stranku, a specijalni tužilac Miljko Radisavljević prešao je u Republičko javno tužilaštvo.

3. Presuda na 20 godina i obaranje

Pred Specijalnim sudom u Beogradu Darko Šarić jula 2015. osuđen je na 20 godina zatvora zbog organizovanja kriminalne grupe koja je krijumčarila kokain u zapadnu Evropu.

Presuda je donijeta većinom glasova tročlanog sudskog vijeća kojim je predsjedavao sudija Siniša Petrović.

U vijeću su bile sudije Vladimir Vučinić i Aleksandar Trešnjev.

Šarić nije želio da prisustvuje izricanju presude, na šta je po zakonu imao pravo.

Tužilac za organizovani kriminal Miljko Radisavljević ocijenio je da presuda pokazuje da Srbija i njene institucije mogu uspješno da procesuiraju i međunarodne kriminalne grupe.

Ipak, zbog nejasno napisane optužnice, Apelacioni sud je ljeta 2016. ukinuo ovu presudu i vratio je na ponovno suđenje.

Apelacioni sud je tada ocijenio da je prekršen zakon jer prvostepeni sud nije sudio Šariću i grupi po blažem zakonu koji je donijet 2005.

Krivični zakonik iz 2005. godine za neovlašćenu proizvodnju i stavljanje u promet opojnih droga propisuje kaznu od pet do 15 godina zatvora.

Po prvobitnoj, ukinutoj presudi, Šarić i kriminalna grupa koja je učestvovala u švercu kokaina osuđeni su po novom krivičnom zakoniku koji je propisivao strože kazne i na snazi je od 2009. godine.

4. Presuda na 15 godina zatvora i pravosnažnost

Decembra 2015, Darko Šarić je u ponovljenom postupku osuđen na 15 godina za šverc 5,7 tona kokaina iz Južne Amerike u Evropu.

Ni ovog puta Šarić se nije pojavio u sudnici Specijalnog suda.

U obrazloženju sudije Siniše Petrovića navodi se da je dokazano da je 22 optuženih, koliko ih je ostalo na optuženičkoj klupi, učestvovalo u organizaciji, kupovini i transportu kokaina prekookeanskim brodovima na teritoriju Evrope, gde je ta droga bila dalje prodavana.

Najznačajniji dokazi bili su – prisluškivani razgovori i elektronska pošta, šifrarnik, knjigovodstvo i iskazi trojice svjedoka saradnika.

Odbrana je tražila oslobađajuću presudu, tvrdeći da nema dokaza, kao i da su dokazi prikupljeni nezakonito, a da su svjedočenja svjedoka saradnika lažna.

Ova presuda je postala pravosnažna 9. novembra 2020. odlukom Apelacionog suda.

U obrazloženju odluke o kazni za Šarića, sud je naveo da je olakšavajuća okolnost za njega što je „porodičan čovjek“.

Kao otežavajuću okolnost cijenio je što je „kriminalna aktivnost kojom je ostvarena organizacija na planetarnom nivou, koja je kroz kontinuirane aktivnosti baratala sa nesporno utvrđeno velikim količinama kokaina“.

5. Vrhovni kasacioni sud obara presudu i vraća na ponovno odlučivanje

Vrhovni kasacioni sud Srbije (VKS) je 16. juna 2021. saopštio da je u slučaju Darka Šarića ukinuo pravosnažnu presudu Apelacionog suda u Beogradu.

Zbog bitnih povreda krivičnog postupka narušavanjem pretpostavke nepristrasnosti sudija, predmet je vraćen na ponovno odlučivanje, navodi se u obrazloženju.

VKS je utvrdio da su u donošenju drugostepene presude učestvovale sudije koje su ranije odlučivale o produženju pritvora i smatrale da je optuženi Šarić kriv.

Stav sudija VKS-a bio je da ta „procesna uloga (sudija) predstavlja osnov za njihovo obavezno izuzeće od odlučivanja u postupku po žalbama na prvostepenu presudu“.

Odlučujući o zahtevu za zaštitu zakonitosti branilaca okrivljenog, sud je naveo da je posebno imao u vidu i relevantne odluke Evropskog suda za ljudska prava.

Odbrana se nada slobodi

Odbrana očekuje oslobađanje Darka Šarića, navodeći da je priča o „najvećem narko-bosu – izmišljena“.

„Predugo je Darko Šarić proveo u pritvoru i to je jedinstven slučaj, toliko godina u samici.

„Nažalost, on još nije na slobodi, već mu je samo pritvor zamijenjen blažom mjerom“, kaže za BBC Šarićev advokat Radoslav Baćović.

Šarić je sve vrijeme pritvora bio sam u ćeliji, iako nije bio u klasičnoj samici, pisali su mediji.

Kućni pritvor s nanogvicom mu je određen u decembru 2021. i od tada živi u elitnom beogradskom naselju Dedinje.

Šta dalje?

Tokom trajanja ovog maratonskog postupka, u Srbiji je promjenjen i Ustav u oblasti pravosuđa.

To kao šansu vidi tužilac Goran Ilić.

„Nedavno sprovedena reforma Ustava stvorila je priliku za oslobađanje sudstva i tužilaštva od svake vrste nedozvoljenog uticaja i predstavlja šansu da se povrati povjerenje javnosti u rad pravosuđa.

„Ako se ova šansa propusti, dugi postupci, teško shvatljive odluke sudova i tužilaštava i dalje će biti stvarnost Srbije“, ističe Ilić.