Društvene mreže Facebook i Instagram mogli bi biti ugašeni širom Evrope, objavila je njihova matična kompanija Meta u svom godišnjem izvještaju, a kao razlog za takav razvoja događaja naveden je problem s evropskim propisima koji sprečavaju prenošenje, skladištenje i obradu podataka korisnika iz Evrope na američkim serverima.

Očekivano, takva najava izazvala je veliku pažnju samih korisnika usluga ovih platformi, ali i njihovih konkurenata.

Jer bi, u slučaju da se u Evropi zaista “ugase” Facebook i Instagram, došlo do ogromnih posljedica, smatraju sagovornici Al Jazeere, koje bi imale dosta bolne implikacije i na korisnike iz regije.

Ekonomista Aldin Smajić govori da je vijest o potencijalnom povlačenju ovih društvenih mreža iz Evrope zabavila mnoge korisnike, koji Facebook i Instagram prije svega koriste za zabavu i “ubijanje vremena”, ali ističe da bi takav potez imao izuzetno razarajuće posljedice po male poduzetnike i kompanije, kao i samostalne radnike/majstore, kojim je ovo glavni način oglašavanja i privlačenja pažnje, a to bi posebno imalo uticaj na one iz regije.

“Velike kompanije, sa ozbiljnim budžetima, one bi osjetile odlazak Facebooka i Instagrama, ali pojedinci i mali obrti, male kompanije, to bi zaista bio razoran udarac za njih”.

Smajić navodi da ozbiljne kompanije uobičajeno imaju svoje web stranice, koje potencijalnim korisnicima nude svoje usluge i informacije. Sa druge strane, mali preduzetnici, bez obzira da li se radilo o frizerima, molerima, automehaničarima ili bilo čemu drugom što upošljava mali broj radnika, nemaju ni sredstva ni kapaciteta da se oglašavaju na drugi način osim na društvenim mrežama.

“Naravno, postoje i specijalizirovane stranice, koje nude usluge reklamiranja za određene usluge, ali se ništa ne može porediti sa brojem korisnika i dostupnošću jednog Facebooka. Jer, danas svi, ako im treba neka informacija, prvo te informacije uglavnom traže na društvenim mrežama. Tražite nekog da vam okreči stan? Idete na Facebook. Zanima vas kakav je neki restoran? Opet, Facebook. Odlaskom ove kompanije iz Evrope, taj jednostavni i prije svega besplatni pristup korisnicima bi izgubili svi mali poduzetnici i samostalni radnici”, dodaje Smajić.

Stara prijetnja

Marko Crnjanski, novinar portala Netokracija, navodi da ove “prijetnje” od odlasku Facebooka nije novost.

“Ovo je problem koji traje već dve godine. Ista ova priča je bila i 2020. godine, kada je Meta na čelu sa Markom Zakerbergom zaprijetio napuštanjem poslovanja na teritoriji Evrope, ali se ništa nije desilo. Sada je isti problem ponovo ‘isplivao na površinu’, s obzirom na to da Meta želi da na osnovu američkog Privacy Shielda (Štit Privatnosti), prikupljene podatke korisnika iz Evropske unije obrađuje na serverima u Sjedinjenim Američkim Državama, što je u potpunoj kontradiktornosti sa GDPR-om, odnosno zakonom o zaštiti podataka korisnika”.

Ovaj proces prikupljanja i obrade podataka za Metu je od krucijalne važnosti, jer i sama društvena mreža na taj način funkcioniše, dodaje novinar Netokracije, a posebno kada govorimo o ciljanim reklamama brendova što je jedan od glavnih izvora prihoda kompanije.

Ipak, nije sve crno za korisnike usluga ovog tehnološkog giganta.

Crnjanski govori da su ove sedmice iz Mete naveli da svoje servise i aplikacije ipak neće povući iz Evrope, što je i razumljivo ako se uzme u obzir koliki broj korisnika tu imaju i da im je Stari kontinent važno tržište.

Ono što je sigurno jeste da bi, u slučaju da se Meta jednog dana zaista odluči na dramatičan korak i ugasi usluge Facebooka i Instagrama u Evropi, same posljedice u svakom slučaju bile ogromne, ako se uzme u obzir koliko korisnika ova mreža ima, dodaje.

Upravo ta ogromna baza aktivnih korisnika omogućava Meti da bude dominantna oglašavačka platforma, uključujući naravno i Instagram.

“Upravo zbog sve više rastuće konkurencije, ovaj gigant ne bi smio da dozvoli da tek tako napusti pomenuto tržište, već mora da ‘igra’ po pravilima koja EU nalaže. Jer zamislite samo koju bi prednost u tom slučaju imao TikTok kao mreža koja izuzetno brzo raste, ali i messaging servisi koji su konkurencija Metinom WhatsAppu i Messengeru. Prosto je nezamislivo da jedna kompanija iz SAD-a tako lako ustupi mjesto kompaniji iz Kine, a svi smo dobro upoznati o trgovinsko-tehnološkom ratu koji vode ove dvije sile posljednjih godina”, kaže Marko Crnjanski.

Pad broja korisnika

Zanimljivo je da je vijesti o potencijalnom gašenju platformi Mete u Evropi došla nedugo nakon što je objavljeno da je društvena mreža Facebook zabilježila pad broja dnevno aktivnih korisnika prvi put u svojoj 18-godišnjoj istoriji, dok istovremeno bilježi usporeni rast prihoda zbog konkurencije.

Crnjanski kaže da kada se govori o Facebooku, činjenica jeste da ih u posljednjih par godina pogađaju različite kontraverze i izazovi koji su im i uzdrmali poslovanje.

“Iako se suočava sa kriznim periodom, moramo uzeti u obzir da se ovdje radi o veoma jakoj kompaniji, tačnije gigantu od koga zavise mnogi brendovi i kompanije koje se oglašavaju putem iste (zavise čak i pojedine države, sjetimo se Cambridge analitike)”.

Upravo zato, smatra on, nije realno očekivati da se preko noći ugasi onaj Facebook za koji do sada znamo, jer čak iako se susreće sa gubitkom korisnika, ova kompanija u svojoj bazi i dalje ima stotine hiljada ljudi koji su spremni da je koriste na svakodnevnom nivou – što je i dalje njena primarna moć.

Upravo zato iz Facebooka (odnosno kako je danas poznata matična kompanija Meta) su i odlučili da okrenu novi list, da se rebrendiraju u Meta i da korisnicima, pa i samim brendovima uz pomoć hardvera i novih multimedijalnih formata ponude jedno sasvim drugačije iskustvo, dodaje novinar Netokracije.

“S obzirom na to da živimo u eri video sadržaja, veliki pravi konkurent Facebooku je zapravo TikTok, a već se događa migracija mlađih korisnika na ovu kinesku društvenu mrežu. Ovo jeste udarac za Metu, pa će u narednom periodu biti veoma zanimljivo vidjeti na koji način bi ovaj gigant mogao da odgovori – posebno preko Instagrama koji već nudi 24-časovne priče i Reels video formate. Kako god da pogledamo, čeka nas uzbudljiv period na ovom tržištu”, kaže Marko Crnjanski.