Pljevlja su po površini jedna od najvećih opština u Crnoj Gori, među većima i u bivšoj Jugoslaviji; romboidne površi na sjeveru Crne Gore – 1.346 km²… Od jugoistoka na granici sa Bijelim Poljem – do sjeverozapada na granici sa Čajničem – preko 100 kilometara, sa mrežom lokalnih i nekategorisanih puteva preko 1000km.

Energetski je centar Crne Gore, a lider po poljoprivrednoj proizvodnji žitarica u Crnoj Gori; bez konkurencije u šumskom potencijalu, ubjedljivo prva po proizvodnji obojenih metala olova i cinka, o laporcu visokog kvaliteta bez konkurencije (1,5 miliona tona godišnje) otkrivka je suvo zlato – laporac visokog kvaliteta sirovina za proizvodnju cementa.

Sa ogromnim energetskim potencijalom, sa dominatnim šumskim resursima, sa mrežom sela i zaselaka – trebalo bi da bude El Dorado, zlatno mjesto za život! Ali…

Tek od 2021. godine opštinski Budzet puni se ekološkom taksom i dodatnih 2,5 miliona evra, godišnje. Nije teško izračunati šta bi bilo da je tako “računato” od pedesetih godina prošlog vijeka kada je startovao Rudnik uglja, pa Rudnik olova i cinka “Šuplja stijena”, pa drvoprerada “Velimir Jakić”, Rudnik barita u Bukovici i konačno Termoelektrana od 1982. Prosta računica govori da bi do svake kuće u pljevaljskim selima stigao asfalt, a ne kao što danas lokalna uprava “krpi” po 100m različitih seoskih puteva ne bi li koliko-toliko izbalansirala opstanak sela, brendiranje pljevaljskog sira i staračkim domaćinstvima obezbijedila mirniju starost.

Svjedočanstvo industrijskog centar Crne Gore, prije svega, vidi se po deponijama; vidi se, kažem, iz svemira.

Deponija Maljevac Termolektrane “Pljevlja” gdje se svakodnevno odlaže otpad od 5.000 tona sagorjelog uglja površine je oko 605 000 m². Sastoji se od kasete II površine od oko 100 000 m², kasete I površine od oko 210 000 m², i kasete III sa okolnim površinama površine od oko 230 000 m², i površi pete stepenice od oko 65 000 m². Kasete su jasno definisane, ali da vas je prije dvije godine put naveo u Zbljevo, divno seoce na obali avetinjskog beživotnog jezera, niti biste uočili kasete niti biste ponijeli zrnce ekološkog optimizma…

U poslednjih nekoliko godina rekultivisano je oko 165 000 m² (kaseta II i peta stepenica ), od čega je 20 000 m² pod travom i oko 80 000 m² pod travom i sadnicama. Na preostalim 65 000 m² biće izvršena sjetva trave po završetku narednih faza rekultivacije.

Površina od oko 210 000 m² (kaseta I) konzervirana je bez uticaja na životnu sredinu,  rekultivacija počinje predstojeće godine. Sretna Nova rekultivisana 2022. godina.

Trenutno Termoelktrana Pljevlja koristi prostor od (svega) 190 000 m² (kaseta III) dok će po završetku eksploatacionog vijeka ove kasete biti rekultivisane i okolne površine zahvaćene radovima na rekultivaciji kompletne deponije Maljevac.

Kada dolazite u Pljevlja iz Srbije (granični prelaz Jabuka) dočekaće vas dvije deponije: deponija laporca i deponija komunalnog otpada. Laporac je osnova za proizvodnju cementa i čeka novog investitora; laporac je i mineral, tako da se brzo prirodnim putem rekultiviše: na njemu se za samo jednu sezonu pojave makovi i divizma: impresivna crveno-žuta komboinacija; a Rudnik uglja je prije par godina našao jednostavnije rješenje: da otkrivkom ne zatrpava grad i ne zatvara istočne vjetrove koji razdanjuju pljevaljske magle. U okrilju Jagnjila ugnijezdila se deponija komunalnog otpada, koja se u odnosu na prethodne godine održava znatno bolje, ali nije baš dobar znak raspoznavanja za putnike koji sa sjevera nekadašnje domovine “hvataju” putni pravac Žabljak – Risan. Teško da će neko svratiti da vidi Diatretu (4. Vijek) Municipium S, Manastir Sveta Trojica, Husein-pašinu dzamiju…

Putnike namjernike dodatno će “ekološki derprimirati” pogled sa Trlice na kop Potrlica Rudnika uglja koji se sa Bakrenjačama i Borovicom “kočoperi” na skoro 200ha! Teško da će neki potencijalni turista povjerovati da je Pljevaljsko polje poslužilo kao metonimija da se pljeva sa žitnih polja prenese u ime grada. Pljevljaci  vole da tumače da su Pljevlja “oplijevljeni grad” a oplijevila ga je posleratna vlast, tj.  politička centrala iz Titograda.

Teže uočljiva deponije jeste deponija  “Vektre Jakić” – deponija piljevine od nekadašnje Pilane… Ako tridesetogodišnju eksploataciju pljevaljskih šuma (čitaj: crnogorskih, jer većina je na teritoriji Opštine Pljevlja) možemo staviti na dušu novih vlasnika tranzicijskih – aboliraćemo ih od deponije pilotine na Radosavcu, praktično u centru grada. Deponija je rezultat socijalističkog razvoja, a priroda se postarala da se piljevina godinama pretvara u humus: uspijeva čičoka, rusa, maslačak – nije dramatično, ne zagadjuje. Niti ko čuva niti brani, a cvijeće i jagode napreduju.

Ako idete u pravcu morai i Bokokotorskog zaliva čeka vas prirodna dobrodošlica Kosanice i Durmitora; ali ako ste se zaputili prema Bosni i Hercegovini, imate velike šanse da zabasate u Šula i Gradac gdje vas dočekuje još jedan energetski gigant: Gradir Montenegro – nekadašnja “Šuplja stijena” rudnik olova i cinka, nekad u sklopu kosovske “Trepče”… nakon toga su je tranzicioni pobjednici prodali višestruko skuplje Poljacima. Živnuli su Gradac i Šula, ali deponije vape za rekultivacijom: otkrivalište, jalovište, odlagalište… desetine hektara devastirane Ljubišnje.

Ako smo u čemu postigli ravnomeran razvoj onda je to Ekološka ravnoteža – s kraja na kraj Pljevalja. Devastirano.